تجهیزات نظارتی معدن در زمره ابزارهای راهبردی در مدیریت امنیت، حفاظت و کارایی معادن هستند، در بیشتر معادن، شمار زیادی دوربین و تجهیزات نظارتی بکارگرفته شده‌اند که بسیاری از آنها قدیمی هستند و جزو دارایی‌های زیرساختی معدن به حساب می‌آیند؛ دارایی‌هایی که لزومی بر جایگزینی همه آنها با انواع جدیدتر نیست و به‌روزرسانی فناوری‌ها و اضافه کردن تجهیزات یکپارچه‌سازی و مراکز کنترل داده می‌تواند بر قابلیت‌های کنونی آنها بیافزاید.
مجتبی ابدالی، مدیر ارشد پروژه‌های یکپارچگی زیرساخت صنعتی فناپ زیرساخت در گفت‌وگو با معدن 24 از فناوری‌هایی می‌گوید که در افزایش بهره‌وری عملیات معدنی، بهره‌گیری از مزایای هوش مصنوعی و محافظت از سازمان در برابر امنیت سایبری نقش موثری دارند.
فناوری‌های نظارت تصویری، پاسخگوی چالش‌های پیچیده امنیتی در معدن
ابدالی با بیان اینکه امنیت بالا برای کارکنان و دارایی‌های شرکت در سایت‌ها و افزایش بهره‌وری عملیاتی، محورهای اصلی تمام سیاست‌گذاری‌ها در همه معادن است تصریح کرد: در نگاه نخست بروزرسانی فناوری نظارت تصویری نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه قابل توجه است اما نیاز به افزایش سطح امنیت جانی کارکنان، محافظت از زیرساخت‌های حیاتی شرکت‌ها و به حداقل رساندن زمان خرابی تجهیزات، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی را در فناوری نظارت تصویری توجیه کرده‌اند.
وی افزود: هوش مصنوعی مبتنی بر ابزارهای ویدیویی، فناوری بسیاری مفیدی در حفظ ایمنی سایت‌های معدنی و ارتقای سطح کارایی عملیات آنهاست.
ابدالی ادامه داد: راهکارهای ویدیویی شامل دوربین‌های مدار بسته (CCTV) می‌توانند در نظارت بر فعالیت‌ها، محافظت از تجهیزات مستقر در سایت‌ها، شناسایی خطرات محتمل و ایجاد امنیت یکپارچه در سایت‌ها بکار بیایند. با این حال، ظرفیت واقعی فناوری امنیت ویدیویی زمانی نمایان می‌شود که با تجزیه و تحلیل ویدیویی پیشرفته و مبتنی بر هوش مصنوعی همراه شود.
وی افزود: امنیت ویدیویی با محوریت هوش مصنوعی ابزار بسیار موثری برای تعریف راهبردهای امنیتی در صنعت معدن است، زیرا می‌توانیم از این فناوری هوشمند شده برای تشخیص ناهنجاری‌ها در مناطق وسیع و دور افتاده استفاده کنیم؛ نقاطی که عامل انسانی امکان لازم برای کنترل موقعیت را ندارد و هرگز نمی‌تواند ریسک‌های پرخطر را بموقع شناسایی کند. این فناوری‌ها بهترین انتخاب برای تشخیص خطراتی هستند که محصول تحرکات هر روزه، سنگین و ناگهانی وسایل نقلیه و تجهیزات سنگین معدنی هستند. تجزیه و تحلیل لحظه‌ای و هوشمندی نظارت ویدیویی این امکان را فراهم می‌کند که هشدارها بطور خودکار و بموقع به مراکز عملیاتی و از راه‌دور اعلام شوند تا اقدام‌های فوری از جانب کارکنان بخش کنترل و واکنش سریع انجام شود.
نگاهی به ابزارهای معدنی که رفته رفته هوشمند می‌شوند
مدیر ارشد پروژه‌های یکپارچگی زیرساخت صنعتی فناپ زیرساخت با بیان اینکه فناوری هوش مصنوعی با نفوذ روزافزون در تمام صنایع پیوسته در حال بهبود است و پیشرفت‌های عظیمی در حوزه پردازش لبه مبتنی بر هوش مصنوعی حاصل شده است، تصریح کرد: بیشتر دوربین‌های نظارتی جدید قابلیت پردازش داخلی و اختصاصی مبتنی بر هوش مصنوعی را دارند.
ابدالی درباره قابلیت‌های فناوری هوش مصنوعی در مدیریت محیط‌های معادن تاکید کرد: از شناسایی لغزش و سقوط، طبقه‌بندی اشیا، حفاظت محیطی، تشخیص دما، ورودی دستگاه‌های IoT، تشخیص چهره، تشخیص پلاک، تشخیص PPE، تشخیص تجهیزات خطرناک، تشخیص آتش و تقریبا هر تحرک با هر ویژگی را می‌توانیم با استفاده از ترکیب هوش مصنوعی و دوربین‌های نظارتی شناسایی و کنترل کنیم.
وی افزود: بسیاری از فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای فعالیت خاصی طراحی شده‌اند، اما این برنامه‌ها قابلیت توسعه، تغییر و استفاده در عملیات دیگر را به شرکت‌های معدنی می‌دهند.
ابزارهای بسیاری در حوزه هوشمندسازی معادن در چند سال اخیر معرفی شده‌اند. برای نمونه آژیرهای مبتنی برIP معرفی شده‌اند که امکان هوشمندسازی را به دستگاه‌های مختلف معدنی می‌دهند. این آژیرها به شبکه‌ها و تجهیزات هوشمند دیگر متصل هستند و در صورت تشخیص خطر (یا پیش‌بینی آن) هشدار می‌دهند.
ابدالی گفت: امروزه دوربین‌ها با فناوری رادار ترکیب شده‌اند تا مزیت‌های طبقه‌بندی دقیق حرکات، اشیا و تغییرات را از رادارها به دست بیاورند؛ این دوربین‌ها در مناطق گسترده‌ای که نیاز به شناسایی افراد و وسایل نقلیه با فاصله زیاد وجود دارد بسیار کاربردی هستند. آنها افزون بر تشخیص، می‌توانند پارامترهای دیگری مانند سرعت را هم اندازه‌گیری کنند؛ پارامترهایی که مطلوب عملیات معدنی هستند و برای کنترل حرکتی تجهیزات و افراد به آنها نیاز داریم. همچنین بکارگیری دوربین برای مراحل اکتشاف معدنی بسیار مفید است که بحث انفجار و خطرات ناشی از آن در این مرحله شایع است.
فناوری‌های پیشرفته برای کنترل امنیت و افزایش کارایی معادن
ابدالی با بیان اینکه امروزه فناوری‌های نظارتی مختلفی وجود دارند که می‌توانند قابلیت‌های امنیتی و عملکردی تجهیزات نظارتی معدن ها را افزایش بدهند. از دوربین‌های مدار بسته، پهپادهای صنعتی، سیستم‌های کنترل دسترسی و سیستم‌های تشخیص نفوذ محیطی بعنوان تجهیزاتی نام برد که می‌توانند از قدرت تحلیل هوش مصنوعی بهره بگیرند.
وی افزود: از هوش مصنوعی برای ارائه تجزیه و تحلیل ویدیویی در لحظه، تشخیص چهره و تحلیل رفتار برای شناسایی تهدیدهای احتمالی و افزایش آگاهی موقعیتی استفاده می‌شود.
مدیر ارشد پروژه‌های یکپارچگی زیرساخت صنعتی فناپ زیرساخت تاکید کرد: هوش مصنوعی بهترین انتخاب در کاهش هشدارهای کاذب و افزایش اطمینان سیستم مدیریتی به شبکه هشدار است. فناوری‌های نظارتی مبتنی بر هوش مصنوعی هرگز به یک فعالیت و عملکرد خاص محدود نیست و می‌توانیم بصورت مرتب آنها را به‌روز و قابلیت‌های جدیدی برای آنها تعریف کنیم.
ازجمله فناوری‌های پیشرفته امروزی که می‌توانند به کارایی و امنیت معادن کمک کنند می‌توانیم به دوربین‌های مدار بسته (CCTV) اشاره کنیم دوربین‌هایی که معمولا برای نظارت بر فعالیت‌ها و شناسایی تهدیدهای امنیتی استفاده می‌شوند. این دوربین‌ها را می‌توانیم در مکان‌های استراتژیک درون و اطراف معدن قرار بدهیم تا دید جامعی از دارایی‌ها به پلتفرم‌های کنترلی بدهند. همچنین پهپادهایی که به دوربین و حس‌گرهای تشخیص موقعیت مجهز هستند و نظارت هوایی بر سایت‌ها را ممکن می‌کنند. آنها ابزاری کارا در کنترل عملیات خطرناک مانند انفجار و حمل‌ونقل سنگین، سنگ معدن هستند.
وی افزود: از فناوری ژئو-حصار یا Geo-Fencing برای ایجاد مرزهای مجازی در اطراف مناطق حساس معدنی استفاده می‌شود. وقتی وسیله نقلیه یا شخصی به این مناطق وارد یا از آن خارج می‌شود، سامانه هشداری را به مرکز کنترل ارسال می‌کند تا تمهیدات لازم اتخاذ شود.
ابدالی از سازوکار نظارت منطقه‌ای یاد کرد و گفت: در این فناوری از تصاویر ماهواره‌ای و حس‌گرهای محیطی برای ترسیم مناطق امنیتی بر روی نقشه سایت صنعتی استفاده می‌شود. اهداف متحرک بطور خودکار روی نقشه تشخیص داده می‌شوند و نیاز به ردیابی و اعلام هشدارها بررسی می‌شود.
مدیر ارشد پروژه‌های یکپارچگی زیرساخت صنعتی فناپ زیرساخت ابراز داشت: در بیشتر این فناوری‌ها از هوش مصنوعی بهره گرفته می‌شود؛ این فناوری به الگوریتم‌های یادگیری ماشین و یادگیری عمیق مجهز است تا توانایی خودآموز بودن را به دستگاه بدهد. بویژه، هوش مصنوعی مهم‌ترین مؤلفه در خودکارسازی عملیات، افزایش سرعت در اطلاع‌رسانی و کاهش خطای مرتبط با عامل انسانی است.
ابدالی در پایان تصریح کرد: هدف اصلی در استفاده از تجهیزات نظارت هوشمند، افزایش درک کاربر (بخش نظارت معدن) از موقعیت‌های موجود و امکان پیش‌بینی شرایط بعدی است. این درک جامع‌تر، زیرساخت لازم برای پیشگیری از وقوع حوادث در سایت‌ها و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به اموال سازمان و نیروی انسانی است.
