چالش ناترازی انرژی این روزها به یک ابرچالش در ایران تبدیل شده است، بگونه‌ای که دولت برخی روزها به دلیل کمبود انرژی اداره‌ها و مراکز آموزشی را تعطیل می‌کند، در همین زمینه زهیر مرشدی، مدیر راهکارهای اینترنت اشیا فناپ‌زیرساخت در گفت‌وگو با دیجیاتو از اپراتور هوشمند انرژی و نیروگاه برق مجازی بعنوان راهکارهای فناورانه مدیریت انرژی یاد کرد.
مرشدی نخست به تعریف نیروگاه برق مجازی پرداخت و در این باره ابراز داشت: نیروگاه برق مجازی (VPP) یک شبکه هوشمند از منابع انرژی پراکنده (DER) است که بصورت مجازی به هم متصل شده‌اند و مانند یک نیروگاه متمرکز عمل می‌کنند. این منابع می‌توانند شامل تولیدکنندگان انرژی تجدیدپذیر (مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی)، سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی (مانند باتری‌ها)، و مصرف‌کنندگان انعطاف‌پذیر (مانند ساختمان‌ها یا صنایعی که می‌توانند مصرف خود را کاهش دهند) باشند. نیروگاه برق مجازی از فناوری‌های پیشرفته مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و شبکه‌های هوشمند برای مدیریت و بهینه‌سازی این منابع استفاده می‌کند.
وی درباره اپراتور هوشمند انرژی گفت: اپراتورهای هوشمند انرژی یک سیستم یا پلتفرم فناورانه است که از ابزارهای دیجیتال، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و تحلیل داده برای مدیریت بهینه تولید، توزیع و مصرف انرژی استفاده می‌کنند. هدف اصلی این اپراتورها بهبود کارایی انرژی، کاهش هزینه‌ها، افزایش پایداری و یکپارچه‌سازی منابع انرژی تجدیدپذیر است.
مرشدی ادامه داد: اپراتورهای هوشمند انرژی، می‌توانند با توجه به ماهیت و فناوری‌های تحول‌آفرین خود در حوزه انرژی، نقش کلیدی در ایجاد و مدیریت نیروگاه‌های مجازی ایفا می‌کنند و با یکپارچه‌سازی منابع انرژی پراکنده، نظارت بر تولید و مصرف، بهینه‌سازی عملکرد و مدیریت تقاضا، منجر به افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و بهبود پایداری شبکه‌های انرژی خواهند شد.
کارکردهای چندوجهی اپراتورهای هوشمند انرژی
مدیر راهکارهای اینترنت اشیا فناپ‌زیرساخت در ادامه به تشریح نقش‌ها و وظایف متصور برای اپراتورهای هوشمند انرژی در ایجاد نیروگاه‌های مجازی پرداخت و گفت: همانطور که پیشتر گفتم، نخستین کارکرد اپراتورهای هوشمند انرژی، یکپارچه‌سازی منابع انرژی پراکنده است. اپراتورهای هوشمند انرژی، منابع مختلف انرژی را بصورت مجازی به هم متصل می‌کنند. این یکپارچه‌سازی باعث می‌شود که این منابع بتوانند هماهنگ و بهینه کار کنند. به عنوان مثال اپراتور هوشمند ممکن است انرژی تولید شده توسط پنل‌های خورشیدی در خانه‌ها را با انرژی ذخیره‌شده در باتری‌ها و مصرف انعطاف‌پذیر در صنایع ترکیب کند.
مرشدی ادامه داد: کارکرد دیگر نظارت و جمع‌آوری داده‌ها است، اپراتورهای هوشمند انرژی با استفاده از حس‌گرها و کنتورهای هوشمند، داده‌های تولید، مصرف و ذخیره‌سازی انرژی را در زمان واقعی (Real-time) جمع‌آوری می‌کنند. این داده‌ها برای مدیریت بهینه منابع انرژی ضروری هستند. بعنوان مثال اپراتور هوشمند ممکن است میزان تولید انرژی یک توربین بادی یا میزان مصرف یک ساختمان را بطور پیوسته نظارت کند.
وی «تحلیل و پیش‌بینی» را سومین کارکرد اپراتورهای هوشمند انرژی دانست و افزود: با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیشرفته، اپراتورهای هوشمند انرژی الگوهای تولید و مصرف انرژی را تحلیل و پیش‌بینی می‌کنند. این پیش‌بینی‌ها به سیستم کمک می‌کنند تا تصمیم‌های بهینه‌تری بگیرند. بعنوان مثال اپراتور هوشمند ممکن است پیش‌بینی کند که در ساعات اوج بار، تقاضای انرژی افزایش می‌یابد و بر این اساس، منابع انرژی را بهینه‌سازی کند.
مدیر راهکارهای اینترنت اشیا فناپ‌زیرساخت از «بهینه‌سازی تولید و مصرف» بعنوان وظیفه دیگر اپراتورهای هوشمند انرژی یاد کرد و اظهار کرد: با استفاده از داده‌ها و پیش‌بینی‌ها، تصمیم می‌گیرند که چگونه منابع انرژی را به بهترین شکل مدیریت کنند. این شامل بهینه‌سازی تولید انرژی، ذخیره‌سازی و کاهش مصرف در زمان‌های مناسب است. بعنوان مثال در ساعاتی که تولید انرژی خورشیدی زیاد است، اپراتور هوشمند ممکن است انرژی اضافی را در باتری‌ها ذخیره کند یا آن را به شبکه تزریق کند.
مرشدی درباره نقش اپراتور هوشمند انرژی در «مدیریت تقاضا» ابراز داشت: اپراتورهای هوشمند انرژی با اجرای برنامه‌های پاسخ به تقاضا، مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کنند تا در ساعات اوج بار، مصرف خود را کاهش دهند. این کار به کاهش فشار بر شبکه و جلوگیری از تولید انرژی اضافی کمک می‌کند، برای نمونه اپراتور هوشمند ممکن است به صنایع یا ساختمان‌ها اطلاع دهد که در ساعات اوج بار، مصرف خود را کاهش دهند و در ازای آن، مشوق‌های مالی دریافت کنند.
مدیر راهکارهای اینترنت اشیا فناپ‌زیرساخت، «کنترل و اجرا» را نقش دیگر اپراتور هوشمند انرژی دانست و گفت: اپراتورهای هوشمند انرژی دستورات لازم را به منابع انرژی ارسال می‌کنند تا تولید، ذخیره‌سازی یا مصرف انرژی بهینه شود. این کنترل می‌تواند خودکار یا نیمه‌خودکار انجام شود. برای مثال اپراتور هوشمند ممکن است به یک سیستم ذخیره‌سازی انرژی دستور دهد که در زمان مشخصی، انرژی را به شبکه تزریق کند.
وی ادامه داد: اپراتورهای هوشمند انرژی با شبکه‌های هوشمند همکاری می‌کنند تا توزیع انرژی را بهینه‌سازی کنند و تلفات انرژی را کاهش دهند. این همکاری باعث افزایش کارایی و قابلیت اطمینان شبکه می‌شود. این اپراتورها ممکن است با شبکه هوشمند هماهنگ شوند تا انرژی تولید شده توسط منابع پراکنده را در بهترین زمان توزیع کنند.
این کنشگر حوزه هوشمندسازی انرژی با اشاره به اهمیت گزارش‌گیری و بهبود مستمر در مدیریت بهینه فرایندها، تهیه گزارش‌های دقیق از عملکرد منابع انرژی را در زمره نقش‌های مهم اپراتورهای هوشمند انرژی دانست. این گزارش‌ها به مدیران کمک می‌کنند تا تصمیم‌های بهتری بگیرند و سیستم را پیوسته بهبود بخشند. در این زمینه اپراتور هوشمند ممکن است گزارش‌هایی درباره میزان صرفه‌جویی انرژی، کاهش هزینه‌ها، میزان بهبود پایداری محیطی و حتی پیش‌بینی قیمت انرژی ارائه دهند.
مدیر راهکارهای اینترنت اشیا فناپ‌زیرساخت در ادامه از ایجاد بازار انرژی مجازی گفت و ابراز داشت: اپراتورهای هوشمند انرژی، می‌توانند پلتفرمی را فراهم کنند تا در آن تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بصورت مستقیم با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و به آسانی معاملات انرژی را انجام دهند. برای نمونه اپراتور هوشمند انرژی می‌تواند یک پلتفرم خرید و فروش انرژی از محل صرفه‌جویی مصرف‌کنندگان و یا تولیدکنندگان خرد و پراکنده انرژی را برای فروش به مصرف‌کنندگان عمده ایجاد کند.
اپراتور هوشمند انرژی؛ قلب نیروگاه‌های مجازی
مرشدی در پایان با بیان اینکه یک اپراتور هوشمند انرژی می‌تواند بعنوان قلب تپنده یک یا چند نیروگاه مجازی (VPP) کار کند، تصریح کرد: بر پایه آنچه عرض کردم این اپراتورها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها، منابع انرژی پراکنده را بصورت یکپارچه مدیریت و با بهینه‌سازی تولید، مصرف و ذخیره‌سازی انرژی، نه‌تنها تعادل شبکه برق را حفظ می‌کنند، بلکه هزینه‌ها را کاهش داده و پایداری محیطی را بهبود می‌بخشند.
این کنشگر حوزه هوشمندسازی انرژی ابراز داشت: اپراتور هوشمند انرژی، با تبدیل منابع کوچک و پراکنده به یک نیروگاه مجازی قدرتمند، آینده انرژی را پایدارتر، هوشمندتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر (برای هر دو طرف تولید و مصرف) می‌سازد.
