واکاوی علت تلاش همه‌جانبه غول‌های فناوری برای بهره‌گیری از فناوری‌های شناختی از پربحث‌ترین موضوعات این روزهاست. نتایج تحقیقات نشان داده‌اند شرکت‌هایی که در یک بازه چند ساله توانسته‌اند عملکرد خارق‌العاده‌ای از خود نشان دهند، دو ویژگی متمایز دارند: اول اینکه به جای قیمت، ارزش را معیار تمایز قرار می‌دهند. ویژگی دوم این است که پیش از تصمیم و اجرای سیاست‌های کاهش هزینه‌ها، به دنبال افزایش درآمد هستند. سرمایهگذاری پایدار در فناوری‌های شناختی از سوی غول‌های فناوری، کاربردی‌ترین ابزار آن‌ها در رشد درآمدشان است. به‌طور ویژه، ارزش‌آفرینی از طریق تعریف یا بهبود محصولات و خدمات و نه از طریق طراحی سناریوهای کاهش هزینه، صورت می‌گیرد.
تعریف دوباره سازمان برپایه فناوری‌های شناختی
فراتر از کسب درآمد و گرفتن سهم بزرگ‌تری از بازار، دلایل مهم‌تری در اکتساب فناوری‌های شناختی از جانب صنایع پیشرو در حوزه دیجیتال وجود دارد. این صنایع به دنبال خلق دوباره سازوکار و فرایندهای جاری و به‌طور کلی، انتقال مدل‌های کسب‌وکاری خود به انواع دیجیتال هستند.
بر اساس تحقیقات مستقل شرکت‌های آی‌بی‌ام (IBM) و دیلویت (Deloitte) درباره گسترش فناوری‌های شناختی در صنایع، شرکت‌های مختلف واحدهای تخصصی جدیدی در ساختارهای خود تعریف کرده‌اند تا فناوری‌های روز را در این حوزه محقق و شخصی‌سازی کنند. در این واحدها، علاوه بر نوآوری در تولید، نوآوری در عملیات اجرایی، فرایندها و مدل‌های کسب‌وکار نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هدف اصلی از تعریف این واحدهای جدید، هدایت کل سیستم به سمت تحول دیجیتال از شاهراه فناوری‌های شناختی است. چنین ساختارسازی جدیدی به دنبال یک تغییر جزئی نیست، هدف تحول انقلابی و از بالا به پایین در تمام اجزای شرکت است. نگاهی عمیق‌تر به پیشگامان فناوری و دیجیتالی‌کردن سازمان‌ها، بینش و چارچوبی روشن به صنایع مختلف، در درک اهمیت بهره‌گیری از فناوری‌های شناختی می‌دهد.
گروه واتسون از شرکت آی‌بی‌ام
شاید آی‌بی‌ام شاخص‌ترین شرکت در تحول دیجیتال از طریق ابزارهای موجود در فناوری‌های شناختی باشد. در سال 1393، آی‌بی‌ام بالغ‌بر یک میلیارد دلار روی طراحی و تاسیس واحد کسب‌وکاری جدید خود تحت عنوان واتسون، سرمایهگذاری کرد. حدود 100 میلیون دلار از این مبلغ برای حمایت از سیاست‌های شرکت در پشتیبانی از استارت‌آپ‌های حوزه فناوری و با محوریت محاسبات شناختی، مقرر شده بود.
شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های حمایت شده درنهایت، برای ساخت اپلیکیشن شناختی واتسون ترغیب می‌شدند. درواقع این اپلیکیشن جدید بود که عصر نوین طراحی و استفاده از محاسبات شناختی را آغاز کرد.
واتسون یک پلتفرم هوشمند و برپایه محاسبات شناختی است که خدمات پردازش تحلیلی هدفمند را به صنایع مختلف ارائه می‌کند. واتسون شرکت آی‌بی‌ام به‌زبان ساده‌تر، یک پردازنده تحلیل داده است که به‌طور ویژه از فناوری پردازش زبان طبیعی برای شبیه‌سازی دنیای واقعی، سناریوسازی و کمک به تصمیم‌گیری استفاده می‌کند.
پردازش زبان طبیعی یک فناوری برای تحلیل گفتار انسان و اکتساب معنی و مفهوم از آن است. واتسون منابع عظیم داده را پردازش می‌کند تا سوالات انسانی را در کسری از ثانیه پاسخ دهد. در این فناوری، داده و تجربه متخصصان در قالب اطلاعات پردازشی اولیه وارد یک سامانه هوشمند می‌شود. در مرحله بعد، الگوریتم‌های پیچیده (ریاضی محور) وظیفه استخراج معنی و الگوهای مفهومی از این اطلاعات را برعهده می‌گیرند. درنهایت، راه‌حل‌هایی به عنوان خروجی به کاربر پیشنهاد می‌شود.
واتسون برای صنعت و حرفه خاصی طراحی نشده، بلکه ساختار و عملکرد آن قابل اعمال بر هر صنعت و سیستم تصمیم‌گیری است. از جمله حوزه‌هایی که از نسخه‌های شخصی‌شده واتسون استفاده می‌کنند، سیستم سلامت، خدمات مالی، رسانه و مخابرات هستند.
قدرت بخشیدن به واتسون
آلکمی (Alchemy به معنی کیمیا) یک پلتفرم محاسبه ابری است که چند سال پیش به‌عنوان زیرگروهی از واتسون، وارد منوی خدمات شناختی این اپلیکیشن شناختی شد. آلکمی‌اِی‌پی‌آی (AlchemyAPI) یک راه‌حل تجزیه و تحلیل متن برای استفاده در زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف است. آلکمی‌اِی‌پی‌آی پس از ورود به گروه واتسون، به قابلیت تحلیل تصویر و محتواهای دیگر نیز مجهز شد. در این فناوری، از یادگیری عمیق و بینایی ماشین برای تشخیص تصاویر (به‌خصوص چهره) و حرکت‌های پیچیده در فیلم‌ها استفاده می‌شود.
شرکت آی‌بی‌ام با استفاده از امکانات آلکمی‌اِی‌پی‌آی، توانست در سال 1394 بیشتر از 4000 توسعه‌دهنده نرم‌افزار را جذب واحدهای مختلف خود در سرتاسر دنیا کند.
در حال حاضر، واتسون بیش از 100 میلیون کاربر فعال دارد و در میان نرم‌افزارهای مشابه، بیشترین سهم از بازار را کسب کرده است. این پلتفرم در بیش از 70 درصد از بانک‌های دنیا بکار گرفته می‌شود. همچنین از 14 شرکت فعال و مطرح در یکپارچه‌سازی سیستم‌ها، 13 شرکت از ابزارهای واتسون استفاده می‌کنند.
برخی از خدماتی که اکنون واتسون ارائه می‌دهد:
- بررسی و کمینه‌سازی ریسک
- پلتفرم‌های مختلف در سیستم سلامت
- تبلیغات
- خودکارسازی کسب‌وکارها
- عملیات فناوری اطلاعات
- ارائه پهنای باند، محاسبات ابری و فضای ابری
- سیستم‌های ارتباط با مشتری و پیشنهاددهنده
- عملیات مالی
شرکت آلفابت (گوگل)
در اوایل مرداد 1394 گوگل سازماندهی جدید خود در قالب هلدینگ بزرگ آلفابت (Alphabet) را رسانه‌ای کرد. هدف اصلی آلفابت نیز مانند شرکت آی‌بی‌ام و گروه واتسون، خلق مفاهیم جدیدی از سرعت، مقیاس و دقت بود. مبدا و محور راهبردی در بازآفرینی این سازمان، کمک به ایجاد پیشرفت‌های همه‌جانبه در فناوری‌های شناختی عنوان شد.
در کانون این شرکت، راهبردهای کسب‌وکاری تحت عنوان نمایی‌ها (Exponentials) قرار دارد که به سرعت نمایی موجود در فناوری‌هایی مانند محاسبات کوانتومی، هوش مصنوعی، رباتیک، ساخت افزایشی و زیست‌شناسی صنعتی و مصنوعی اشاره دارد. این فناوری‌ها و انواع مشابه آن‌ها، در حال خلق ریسک‌های رقابتی و فرصت‌های جدید برای شرکت‌هایی هستند که از سال‌ها پیش جایگاهی ویژه و تاریخی در صنعت خود داشته‌اند.
سازمان‌های نمایی
سازمان نمایی، به مجموعه‌ای گفته می‌شود که با سرعتی بالاتر از رشد میانگین و معمول برای شرکت‌های آن صنعت، توسعه می‌یابد. منظور از این «بالاتر» مقیاسی 10 برابر بیشتر از شرکت‌های فعال دیگر در صنعت است. علاوه بر این، ویژگی شاخص این شرکت‌ها، توانایی آن‌ها در استفاده حداقلی از منابع با بهره‌گیری از فناوری‌ها و بخصوص فناوری دیجیتال است.
در میان شرکت‌های رتبه‌بندی شده با این معیار، گوگل در جایگاه پنجم و سایت توسعه نرم‌افزار و اشتراک‌گذاری کد گیت‌هاب (GitHub) در رتبه اول قرار دارند.
سرمایه‌گذاری‌های گوگل در فناوری‌های شناختی
بر اساس تراکنش‌ها و قراردادهای جدید گوگل، تحول دیجیتال و حرکت در صنعت 4 برای این شرکت به معنی تصاحب شرکت‌های فعال در این حوزه و تعریف واحدهای جدید در محاسبات شناختی است. بطوریکه گوگل در فاصله سال‌های 1391 تا 1394، بیشتر از 20 شرکت فعال در فناوری‌های شناختی را خریده است. هدف از خرید این شرکت‌ها، تعریف جدید گوگل از سازمان آلفابت بوده است. از میان این 20 شرکت، 8 شرکت در حوزه رباتیک فعال بودند و به‌سرعت جذب واحدهای مختلف آلفابت شدند.
شرکت زیر مجموعه دیگر دیپ‌مایند (DeepMind) است که گوگل آن را در سال 1393 به قیمت 400 میلیون دلار برای ادغام با آلفابت خرید. دیپ‌مایند علاوه بر خلق الگوریتم‌های شبکه عصبی برای فناوری‌های یادگیری عمیق، برای فعالیت در زمینه‌های دیگری مانند زبان طبیعی و بینایی ماشین تجهیز شده است.
علاوه بر تمام این شرکت‌ها، گوگل در چند سال اخیر شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های زیادی را جهت انسجام با سیاست‌های آلفابت خریداری کرده است. بیشتر این شرکت‌ها در حوزه‌هایی مانند نرم‌افزارهای تشخیص چهره، تشخیص ژست، ترجمه لحظه‌ای مکالمه، تشخیص تصویر با استفاده از دوربین گوشی‌های همراه، یادگیری ماشین و ابزارهای فناوری شناختی مورد استفاده در موتورهای جستجو، فعال هستند.
چشم‌انداز
بررسی جریان‌های مالیِ شرکت‌های فعال در حوزه فناوری، از سرمایهگذاری حداکثری این بخش از صنعت در فناوری‌های شناختی خبر می‌دهد. وقتی شرکت‌هایی مانند گوگل و آی‌بی‌ام تمام قدرت خود را معطوف توسعه ابزار یا فناوری خاصی می‌کنند، یعنی آینده استفاده از فناوری در صنایع دیگر نیز در این ابزارها تعریف خواهد شد.
به‌طور دقیق‌تر، این شرکت‌های قدرتمند و فعال در فناوری هستند که نوآوری و ابزارهای جدید و فناوری-محور را تعریف می‌کنند. بنابراین، آگاهی از عملکرد و جهت‌گیری‌های سرمایهگذاری آن‌ها، دیدی روشن و راهبردی نسبت به شرکت‌های دیگر می‌دهد تا برای آینده فعالیت خود نقشه‌راه موفقی تعریف کنند.
درنهایت، هم‌زمان با رشد نمایی و 10 برابر شرکت‌های این‌چنینی در اخذ توانایی‌های دیجیتال، رقابت شرکت‌ها در تمام صنایع، به قابلیت آن‌ها با سازگاری با این فناوری‌ها معطوف است. فناوری شناختی برگ برنده‌ای است که بسیار در دسترس بوده و بسیار فرار است؛ زیرا آنچه امروز فناوری روز و کاربردی محسوب می‌شود، به‌زودی به ابزاری از مد افتاده تبدیل خواهد شد.
