اکوسیستم سلامت دیجیتال
سید مهدی حسینی، مدیر ارشد سلامت هوشمند فناپ زیرساخت، تحول دیجیتال را فراتر از دیجیتالی شدن دانست و گفت: دیجیتالی شدن بکارگیری ابزارهای دیجیتال بجای ابزارهای آنالوگ است، اما تحول دیجیتال یک تحول ذهنی و دگرگونی در الگوهای فکری و خاستگاه فرهنگی است که به بازنگری مدل کسب و کار، فرایندها و شناسایی ذی‌نفعان با بکارگیری فناوری تحول بر می‌گردد. حسینی با بیان اینکه امروزه دنیا بر پایه اقتصاد دیجیتال با رویکرد اکوسیستمی و روی پلتفرم استوار است، درباره ساختار این مدل اقتصادی گفت: ستون فقرات اقتصاد دیجیتال، شبکه‌اي براي ساخت اکوسیستم مبتنی بر پلتفرم است. وی درباره اهمیت و تاثیر سلامت دیجیتال در اقتصاد سلامت گفت: برپایه پژوهش موسسه مکنزی انتظار می‌رود روند فناوری دیجیتال بتواند صرفه‌جویی 3 تریلیون دلاری در صنعت سلامت جهان تا سال 2030 داشته باشد.
آیا در ایران بیمارستان دیجیتال داریم؟
حسینی ابراز داشت: معتبرترین موسسه ارزیابی بلوغ دیجیتالی بیمارستان‌ها در دنیا، انجمن بین‌المللی مدیریت اطلاعات سلامت (HIMSS)، سطح بلوغ دیجیتالی را در 8 سطح از صفر تا 7 رده‌بندي کرده است که قرار گرفتن در سطح 6 و 7 به معنای دستیابی به بیمارستان دیجیتال، است. متاسفانه ایران هیچ جایگاهی در این حوزه ندارد درحالیکه کشور ترکیه در همسایگی ما دارای 62 بیمارستان رده 6 و تعداد 7 بیمارستان رده 7 است. وی افزود: طی مطالعه‌ای که در حوزه نرمافزار «سیستم مدیریت اطلاعات بیمارستانی» HIS به عنوان اصلیترین نرمافزار بیمارستانی، انجام داده‌ایم، محصول 19 شرکت مطرح داخلی در این حوزه را با 22 شاخص ارزیابی کردیم که نتایج آن به هیچ وجه رضایت بخش نبود و بصورت خلاصه شامل این موارد است: عدم دسترسی سیستم‌های اطلاعات بیمارستان به شبکه داخلی و شبکه جهانی، عدم بهره‌برداری سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی از کدینگ استاندارد جهانی و متمرکز بین بیمارستانی، عدم تمرکز سیستم‌های اطلاعات بیمارستان بر مراقبت بیمار و فعالیت‌های اجرائی بیمارستانی، نداشتن زیر ساخت لازم از نظر معماری و دیتا مدل نرم افزار به منظور دیجیتالی شدن و عدم بکارگیری فرایندهای دارای ارزش افزوده در ساختار سیستم اطلاعات بیمارستانی. حسینی تصریح کرد: با رویکرد سطح‌بندي انجمن بین‌المللی مدیریت اطلاعات سلامت، در بهترین حالت HIS های موجود در کشور، بین سطح 1 و 2 ارزیابی می‌شوند که با تعاریف ارائه شده از بیمارستان دیجیتال (سطح 6 و 7)، هیچ کدام از نرم افزارهاي شرکت‌هاي مورد بررسی، حداقل الزامات مورد انتظار را برآورده نمی‌کنند.سفر یکپارچه بیمار در پردیس سلامت دیجیتال
این کنشگر حوزه سلامت دیجیتال بازگو کرد: یافته‌های موسسه مکنزی در مصاحبه با 103 تن از رهبران کلیدي حوزه سلامت نشان می‌دهد، 90 درصد آنها تاکید کرده‌اند که امروزه، بیماران، بجاي دریافت خدمات درمانی جزیره‌اي، خواهان دریافت یکپارچه خدمات با تعبیر «سفر یکپارچه بیمار» هستند که این مهم فقط با رویکرد اکوسیستمی و بر بستر پلتفرم میسر می‌شود. حسینی اظهار کرد: در یک نگاه کلی به اکوسیستم سلامت دیجیتال، در کنار حکمرانی و فرهنگ دیجیتال، سه بخش اصلی زیرساخت سامانه مدیریت هوشمند ساختمان BMS، ERP (راهکار جامع مدیریت منابع سازمانی) و نرم افزار کلیدی بیمارستان (HIS)، بصورت یکپارچه تشکیل یک موجودیت واحد و متمرکز را میدهند که به پلتفرم یکپارچه حوزه سلامت دیجیتال تعبیر می‌شود. وی با ارائه یک تصویر از پردیس سلامت دیجیتال با رویکرد اکوسیستمی، ابراز داشت: شهر سلامت دیجیتال بخش‌های مختلفی دارد و از خدمات درمان، سامانهBMS، مدیریت منابع انرژي، سامانه مدیریت روشنایی، مدیریت پارکینگ، مدیریت آبیاري تا گلخانه، مدیریت پسماند، پایش آلودگی، مدیریت امنیت عمومي و کنترل دسترسی، انبارداري و .. را در بر می‌گیرد که همگی بصورت یکپارچه و بر بستر یک پلتفرم داده محور با بهره‌گیری از فناوری‌های نوپدید دیجیتال، عمل میکنند. حسینی گفت: با پیروی از این الگو به مطلوبیت و رضایت براي ذی‌نفعان (بیمار، کادردرمان و تیم مدیریت بیمارستان)، اقدامات پیشگیرانه سنجیده و واکنش‌های مناسب، مدیریت اثربخش منابع، کاهش هزینه‌هاي عملیاتی، چالاکی فرایندها دست می‌یابیم. در این بستر خطاهاي تشخیص، درمان و دارویی تا 95 درصد کاهش می‌یابند و این مزیت‌ها خلق ارزش اقتصادي را درپی دارند. وی افزود: نیروی محرک حوزه «راهکارهای سلامت دیجیتال» شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری، هستند که وظیفه مشاوره و تامین پلتفرم، خدمات ابری و زیرساخت، راهبری و پشتیبانی را دارند و نقش حاکمیت و نهادهای سیاستگذار در این زمینه، رفع موانع است. مدیر ارشد سلامت هوشمند فناپ زیرساخت ابراز داشت: به عنوان یک نمونه از خدمات یکپارچه، در بحث گردشگری سلامت اکنون ظرفیت بسیار خوبی در کشور وجود دارد و اقداماتی هم انجام می‌شود اما کاملا پراکنده و جزیره‌ای است که در یک مدل یکپارچه در اکوسیستم سلامت دیجیتال، از زمانی که یک شخص از خارج کشور می‌خواهد خدمات درمانی دریافت کند شروع می‌شود، معاینه اولیه از راه دور و پذیرش، خرید بلیت هواپیما، رزرو هتل، پرداخت آنلاین ریالی و ارزي، گزینش تورهاي گردشگري، خدمات مشاوره درمانی گردشگري و پیگیری بعد ترخیص، همگی بصورت یکپارچه و با محوریت بیمار، انجام می‌شود. وی اظهارکرد: با این اوصاف بیمارستان دیجیتال بر پایه یک پارادیم شیفت در مدل کسب و کار، فرایندها و ذی‌نفعان پدید می‌آید که ارائه خدمات درمانی را به بیرون از دیوارهاي بیمارستان توسعه می‌دهد و خدمات هوشمند بیمار محور جایگزین خدمات درمانی مکان محور می‌شوند.نقشه راه بیمارستان دیجیتال
حسینی درباره الزامات دستیابی به بیمارستان دیجیتال به مواردی نظیر، داشتن یک استراتژی و راهبرد روشن و مشخص، تعیین نهاد متولی با شایستگی‌های مورد نیاز و زیر نظر بالاترین مقام سازمان اشاره کرد و ادامه داد: در تحول دیجیتال مدت زمان هم اهمیت دارد که حداقل یک فرایند 3 ساله است، اطلاع‌رسانی برای خنثی کردن مقاومت درون سازمان، تعهد و حمایت مدیر ارشد، توجه ویژه به بدنه سازمان و فرهنگ، آموزش، روحیه کار گروهی، درگیر کردن همه بخش‌ها و همچنین پایش و بهبود مستمر از دیگر الزامات ساخت بیمارستان دیجیتال است.متاورس و کاربرد آن در پزشکی
دکتر علی ماهر، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی که در این کنگره درباره متاورس و کاربرد آن در پزشکی به سخنرانی پرداخت، «متاورس» را از ره‌آورهای وب 3 دانست و گفت: متاورس دنیای مجازی فراتر از دنیای فیزیکی است که افراد با استفاده از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای مختلف به آن متصل و با داشتن هویت مستقل، می‌توانند فعالیت‌های مختلفی نظیر، حضور در یک کنسرت تا شرکت در یک مسابقه و برگزاری جلسه کاری را انجام دهند.
ماهر با بیان اینکه قابلیت‌های متاورس کاربرد آن را در پزشکی روز به روز توسعه می‌دهد به تشریح ویژگی‌های آن پرداخت و گفت: همزمانی و زنده بودن، یعنی همزمان که یک جراح هولو لنز را روی چشم می‌گذارد و در فضا دستکش را دست می‌کند، در محیط مجازی این اتفاق می‌افتد. مداومت و استمرار و همچنین کارکرد اقتصادی بسیار بالا از دیگر ویژگی‌های متاورس است همچنین امکان تجربه بدون ریسک که در پزشکی دنیا بسیار مورد توجه قرارگرفته و دانشگاه UCLA پیشتاز این حوزه است و آزمایشگاه‌های مهارتی بسیار پیشرفته‌ای در این حوزه هم در امریکا و هم در امارات متحده عربی دارد. برپایه این مزیت تمام جراحی‌ها را می‌توانیم بدون ریسک مرگ بیمار تجربه کنیم.
وی افزود: متاورس همچنین امکان مشارکت وسیع را فراهم کرده یعنی به تعداد کسانیکه دسترسی به وب 3 دارند می‌توانند تجربه مشترکی داشته باشند و البته متاورس قابلیت تداخل پذیری غیرقابل پیش‌بینی دارد و هوش مصنوعی می‌تواند تمام اتفاقات دنیای واقعی را یاد بگیرد، بنابراین هرچه داده‌های بیشتری از بیماران دریافت کند مدل‌های بیشتری را برای آموزش ارائه می‌کند.(برای اطلاعات بیشتر: مقاله چگونه هوش مصنوعی نظام سلامت را دگرگون می‌کند؟ )
ماهر پروژه‌هایی که در دنیا در فضای متاورس اتفاق می‌افتد را در سه سطح دسته‌بندی کرد و ابراز داشت: در سطح نخست راه‌اندازی آزمایشگاه علوم پزشکی و سامانه آموزشی در آزمایشگاه مجازی و با استفاده از فناوری واقعیت افزوده و واقعیت مجازی VR/AR است که خیلی از دانشگاه‌ها وارد این حوزه شده‌اند اما مهم‌ترین آنها دانشگاه استنفورد است، بجز امریکا کشورهایی مثل کانادا و استونی پیشرو هستند. فاز دوم راه‌اندازی بیمارستان مجازی و فاز سوم راه‌اندازی دانشگاه علوم پزشکی مجازی و تدریس و آموزش در تمامی عناوین پزشکی از جمله مغز و اعصاب، قلب، چشم، ارتوپدی و … است که در ایران هم در حال انجام است.
وی به برخی از الزامات نظیر، تامین مالی پروژه‌های متاورس اشاره و تصریح کرد: در تامین مالی تجهیزات سخت‌افزاری و تولید بخش‌های نرم‌افزاری ضعف جدی داریم بدین معنی که در پروژه‌های استارتاپ‌ها، نداشتن سخت افزار و اَبَرداده (Big Data ) یا عدم تجمیع آنها و نداشتن سرورهای لازم ، ایجاد زیرساخت برای ارائه نمونه‌های تجاری و ایجاد اقتصاد دانش‌بنیان که صرفا دانشگاه شریف در این حوزه، اقداماتی انجام داده است، استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برای بازاریابی و جذب دانشجویان در سطح منطقه و جهان که کشور ما قابلیت بسیار زیادی دارد، تایید محتوای آموزشی مجازی از وزارت علوم و بهداشت که در ابتدای راه هستیم و هنوز فاصله زیادی تا وضع مطلوب داریم.
