یک مرکز داده، ساختاری فیزیکی یا محیطی مجازی است که در آن، یک سازمان یا کسب‌وکار حجم بالایی از داده‌های کمی و اطلاعات خود را ذخیره، مدیریت و پردازش می‌کند. انواع داده‌ها ممکن است شامل فایل‌های اختصاصی سازمان، پایگاه‌های داده، برنامه‌های کاربردی و انواع دیگر اطلاعات دیجیتال باشند که برای عملکرد درست سازمان‌ها ضرورت به حساب می‌آیند. اهمیت مراکز داده در حیاتی بودن بسیاری از داده‌هایی است که آنها را میزبانی می‌کنند.
مراکز داده طوری طراحی می‌شوند که محیطی ایمن، قابل اعتماد و کارامد را برای ذخیره و پردازش داده فراهم کنند. بطور کلی، این ساختارها میزبان سرورها، دستگاه‌های ذخیرهسازی داده، روترهای شبکه و سایر اجزای مرتبط با زیرساخت فناوری اطلاعات هستند. مراکز داده از نظر اندازه و پیچیدگی بسیار متفاوتند، از مراکز داده محلی کوچک گرفته تا مراکز داده یکپارچه شده که در چند سایت عملیاتی استقرار یافته‌اند. نوع مرکز داده به نیاز و هدف اصلی در طراحی آن بستگی دارد.
بهره‌مندی از مراکز داده برای انواع مختلف فعالیت‌ها و سازمان‌ها ضروری هستند، بویژه برای فعالیت‌هایی که وابستگی بیشتری به داده‌های دیجیتال دارند. مراکز داده طیف گسترده‌ای از خدمات شامل میزبانی وبسایتها، ذخیره داده‌های تجاری، پردازش تراکنش‌های مالی و موارد دیگر را ارائه می‌دهند. هدف اصلی آنها اطمینان از دسترسی مداوم و ایمن به داده‌ها و برنامه‌هاست تا تهدیدهایی مثل از دست دادن داده‌ها، وقفه در خدمات، حملات سایبری و مشکلات مرتبط با زیرساخت‌های فناوری اطلاعات به حداقل برسند.
این زیرساخت‌ها و آرشیوهای عظیم، مراکز پردازش و سنگ بنای انقلاب صنعتی چهارم و پنجم هستند. در سال 2021، درآمد جهانی از مبدأ مراکز داده تقریبا 50.58 میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2028 این رقم به 136 میلیارد دلار نیز برسد. اهمیت مراکز داده جدا از داده‌های ذخیر شده در آن، از منظر درآمدزایی و ایجاد اشتغال نیز قابل بررسی است.
انواع مختلف مراکز داده
انواع مراکز داده برای اهداف مختلف و رفع نیازهای خاص در ذخیرهسازی، پردازش و توزیع داده طراحی شده‌اند. همین موضوع از اهمیت مراکز داده خبر می‌دهد. انواع مراکز داده در یک نگاه کلی به شرح زیر هستند:
مراکز داده سازمانی: سازمان‌های تجاری برای برطرف کردن نیازهای داخلی در بخش IT از این نوع مراکز داده استفاده می‌کنند. این مراکز داده در محیط سازمان نگهداری می‌شوند (مانند مرکز داده امام علی) و مالکیت 100 درصدی آنها در اختیار همان سازمان خاص است.
مراکز داده میزبانی وب: مراکز داده مختص ارائه خدمات میزبانی وبسایت و اپلیکیشن‌های آنلاین. این مراکز داده برای اطمینان از اتصال دائم، مطمئن و با سرعت بالای وبسایتها به شبکه اینترنت و خدمات‌رسانی به مشتریان طراحی می‌شوند.
مراکز داده ابری: خدمات پردازش ابری مانند ذخیرهسازی، مدیریت و تحلیل داده، ارائه نرم‌افزارهای کاربردی و پشتیبانی امنیتی را ارائه می‌کنند. این مراکز داده کاملا مجازی و بسیار مقیاس‌پذیر هستند و به سازمان‌ها این امکان را می‌دهند که بر اساس نیاز، بودجه و نیرو به فعالیت‌های IT خود فضا اختصاص دهند.
مراکز داده اشتراکی یا Colocation: در این مراکز داده، فضای اشتراکی در اختیار سازمان‌ها قرار می‌گیرد تا تجهیزات شبکه و زیرساخت‌های IT اختصاصی خود را در آنجا مستقر کنند. زیرساخت‌ها شامل فضای فیزیکی، منبع تغذیه الکتریسیته، خنک‌سازی و اتصال به اینترنت از طریق تأمین‌کننده مرکز داده اشتراکی فراهم می‌شود و مشتری‌ها فقط سرورهای خود را در فضای ارائه شده مستقر می‌کنند.
مراکز داده محاسبات لبه: منابع محاسباتی را به کاربران نهایی یا دستگاه‌های اینترنت اشیا نزدیک‌تر می‌کنند تا زمان پردازش داده به حداقل برسد. این مراکز در مناطق با تراکم جمعیتی بالا یا در نزدیکی شبکه‌های توزیع ایجاد می‌شوند تا عملکرد زمان واقعی برنامه‌ها را بهبود دهند.
مراکز داده بازیابی از فاجعه: برای وضعیت‌های اورژانسی طراحی شده‌اند تا در صورت خرابی یا بروز یک فاجعه به کمک سیستم‌های مدیریت داده در سازمان‌ها بیایند. این مراکز کپی‌هایی از داده‌های پشتیبان را در خود ذخیره دارند و این کپی‌ها را در نقاط جغرافیایی متمایز از هم نگهداری می‌کنند تا امکان بازیابی اطلاعات مهم را داشته باشیم.
مراکز داده تلفن همراه: چنانکه از نام آنها پیداست، مراکز داده سیاری هستند که برای موقعیت‌های اضطراری و ارائه ظرفیت‌های فناوری و مرتبط با مدیریت داده طراحی شده‌اند. این مراکز می‌توانند به سرعت در مکان‌های خاص مستقر شوند و اتصال موقت و ارائه خدمات فناوری اطلاعات را به سرعت ممکن کنند.
مراکز داده HPC یا محاسبات با عملکرد بالا: این مراکز داده برای انجام پردازش‌های پیچیده مانند شبیه‌سازی یا مدل‌سازی‌های علمی طراحی شده‌اند. در آنها، سرورهای خوشه‌ای با کارایی بسیار بالا، پردازنده‌های گرافیکی باکیفیت و سرعت بالا در اتصال به شبکه اینترنت لحاظ شده‌اند تا قابلیت قابل‌توجهی در پردازش کلان‌داده‌ها داشته باشند.
مراکز داده سبز: این مراکز داده برای کاهش اثرات منفی مراکز مدیریت داده بر وضعیت اقلیمی طراحی شده‌اند. در این مراکز از فناوری‌های پایدار، با مصرف کمتر و امکان بازیافت و تولید انرژی استفاده شده است.
هر یک از این مراکز برای نیاز و عملکرد خاصی طراحی شده‌اند و سازمان‌ها می‌توانند بسته به نیاز خود در مدیریت داده، یکی یا مجموعه‌ای از آنها را انتخاب کنند.
مرکز داده چگونه کار می‌کنند؟
مرکز داده شبیه یک پایگاه مدیریتی برای ذخیره، مدیریت، پردازش و توزیع داده‌ها و اپلیکیشن‌هاست. در ادامه به اهمیت مرکز داده و ساختار و عملکرد آن دقیق‌تر نگاه می‌کنیم.
سرورها و سخت‌افزار
سِرورها: هر مرکز داده حاوی سرورهایی است که داده‌ها و برنامه‌ها در آنها ذخیره می‌شوند. این سرورها بر اساس نوع نیاز متفاوت هستند؛ ممکن است مجازی باشند یا سخت‌افزارهای اختصاصی داشته باشند که از سوی خود سازمان برای برنامه خاصی نگهداری می‌شود.
تجهیزات ذخیرهسازی: از دستگاه‌هایی مانند دیسک سخت یا آرایه برای ذخیره داده استفاده می‌شود.
تجهیزات شبکه: روترها، سوییچ‌ها و سایر تجهیزات شبکه امکان اتصال بین سرورهای مرکز داده و دنیای خارج از آن را فراهم و دسترسی به داده را از نقاط مختلف ممکن می‌کنند.
سرمایش و تهویه: مجموعه تجهیزات مرکز داده در هنگام فعالیت گرمای زیادی تولید می‌کنند. به همین علت، برای حفظ دمای ثابت در مرکز و جلوگیری از گرم‌شدن بیش از حد تجهیزات الکترونیکی، سامانه‌های خنک‌کننده‌ای مانند سیستم‌های تهویه مطبوع و صنعتی یا خنک‌کننده مایع استفاده می‌شود.
ایمنی فیزیکی و دسترسی مراکز داده
دسترسی کنترل شده: دسترسی فیزیکی به مراکز داده بسیار کنترل شده و فقط برای بخش نگهداری و تعمیر مرکز مجاز است.
ایمنی فیزیکی: مراکز داده غالبا با تجهیزات ایمنی پیشرفته مانند دوربین‌های نظارتی، سامانه‌های هشدار، سامانه‌های حفاظت در برابر آتش و سیل پشتیبانی می‌شوند.
انرژی پشتیبان: بعلت مصرف بالا و نیاز دائم به برق، مراکز داده انرژی ثابت خود را با کمک تجهیزات جانبی مانند برق اضطراری تأمین می‌کنند تا عملکرد آن هرگز با اختلال مواجه نشود.
مجازی سازی و مدیریت نرم‌افزار
مجازی‌سازی: بسیاری از کسب‌وکارها از مجازی‌سازی برای افزایش بهینگی در مدیریت داده‌های خود استفاده می‌کنند. به این معنی که یک سرور فیزیکی از چند سرور مجازی پشتیبانی می‌کند تا هر کدام برنامه یا داده‌های خاصی را مدیریت کنند.
مدیریت نرم‌افزار: در مراکز داده معمولا از یک نرم‌افزار مدیریت پروژه برای نظارت بر عملکرد سرورها، ایمنی داده‌ها و خودکارسازی عملیات استفاده می‌شود.
اتصال شبکه: مراکز داده به شبکه‌های پرسرعت متصل می‌شوند تا از اتصال پیوسته به شبکه اینترنت مطمئن شویم.
نظارت و نگهداری: یکی از حیاتی‌ترین فعالیت‌ها در مراکز داده، نگهداری و تعمیر بموقع تجهیزات آن است. برای جلوگیری از خرابی تجهیزات و از شبکه خارج شدن مؤلفه‌های حیاتی مرکز داده، کارکنان بخش نگهداری و تعمیر بصورت منظم آنها را بررسی و نیاز به مداخله را گزارش و اعمال می‌کنند.
مرکز داده در یک نمای کلی، محیطی بسیار تخصصی است که زیرساخت ایمن و قابل اعتماد برای ذخیرهسازی و پردازش داده‌ها و برنامه‌های سازمان فراهم می‌کند و نقش حیاتی در پشتیبانی از عملیات و استراتژی‌های دیجیتال سازمان دارد.
چرا اهمیت مراکز داده بالاست؟
نقش اساسی و اهمیت مراکز داده در پشتیبانی از فعالیت‌های دیجیتال روزانه، ارائه طیف وسیعی از خدمات ضروری به سازمان‌ها در مقیاس‌های مختلف و تسهیل روند دیجیتالی‌سازی است. در ادامه برخی از عملکردهای اصلی و دلایل وجود مراکز داده را بررسی می‌کنیم:
ذخیرهسازی داده: آنها فضای ذخیرهسازی ایمن و قابل اتکایی برای داده‌های تجاری مهم، فایل‌های فشرده، اسناد، پایگاه‌های داده و اطلاعات حساس فراهم می‌کنند.
پردازش و محاسبات: سرورها می‌توانند محاسبات بسیار پیچیده و عملیات پردازشی را برای برنامه‌های کاربردی تجاری، تجزیه و تحلیل داده، محاسبات علمی و موارد دیگر انجام دهند.
میزبانی وبسایت و اپلیکیشن: مراکز داده میزبان وبسایتها، وبلاگ‌ها، پلتفرم‌های تجارت الکترونیک و انواع اپلیکیشن‌های کاربردی آنلاین هستند و به آنها خدمات شبکه، پردازش و ایمنی‌سازی ارائه می‌کنند.
خدمات ابری: بسیاری از شرکت‌ها خدمات مبتنی بر ابر ارائه می‌کنند؛ خدماتی مانند ذخیرهسازی، پردازش و توسعه داده در مراکز داده آنها میزبانی و محقق می‌شوند. این خدمات به مشاغل و افراد این اجازه را می‌دهند تا داده‌ها را ذخیره کنند و از برنامه‌ها، بدون نیاز به مدیریت زیرساخت‌ها، بهترین بهره را ببرند.
پشتیبانی و بازیابی داده‌ها: داده‌ها باارزش‌ترین دارایی در عملیات تحول دیجیتال و عملکرد روزمره شرکت‌ها هستند. به همین دلیل، ایمن سازی آنها و نگهداری از نسخه‌های کپی از اطلاعات در شبکه‌های ایمن برای هر کسب‌وکاری حیاتی است.
انجام تراکنش‌های مالی: بسیاری از تراکنش‌های مالی کنونی بصورت آنلاین انجام می‌شوند؛ پرداخت با کارت اعتباری یا هر تراکنش بانکی دیگر نیاز به زیرساختی ایمن و قابل اتکا دارد؛ نیازی که از طریق مراکز داده برطرف می‌شود.
عرضه محتوای چند رسانه‌ای: مراکز داده از فرایندهای تولید و توزیع محتوای چند رسانه‌ای مانند ویدیو و خدمات موسیقی پشتیبانی می‌کنند تا تجربه‌ای جذاب و بدون وقفه به کاربر ارائه دهند.
یادگیری ماشین و تجزیه و تحلیل داده‌ها: آنها منبع تغذیه الگوریتم‌های کاربردی هوش مصنوعی و عملیات یادگیری ماشین هستند. مجموعه‌های بزرگی از داده را در اختیار دارند که برای هر نوع توسعه و خودکارسازی کاربرد دارند و می‌توانند از جانب خود مرکز داده مدیریت شوند.
منابع انسانی و مدیریت سازمانی: مراکز داده برای مدیریت منابع انسانی، حسابداری، مدیریت فروش و سایر عملیات تجاری در دنیای کنونی حیاتی‌اند.
امنیت و دسترسی کنترل شده: حمایت از مشتریان در برابر حملات سایبری از مؤلفه‌های اصلی در عملکرد مراکز داده است. آنها نرم‌افزارها و خدمات امنیتی به‌روز را برای ایجاد امنیت در فضای آنلاین سازمان ارائه می‌کنند و بهتر از هر ساختار دیگری قدرت تشخیص و مقابله با تهدیدها، با هدف برداشت یا صدمه زدن به داده را دارند.
منبع:
www.faistgroup.com
