حمل و نقل هوشمند، روشی موثر در کاهش تصادفات جاده‌ای

تنها در سال 1398، هفده هزار نفر جان خود را در تصادفات رانندگی از دست داده‌اند. سال‌های پیش از آن، تعداد قربانیان بیشتر نیز بوده است. این در حالیست که نگاهی به روند کلی آمارها نشان می‌دهد که تعداد مرگ و میر بر اثر تصادفات رانندگی در ایران، همواره بیش از میانگین جهانی بوده است. در تصادفات رانندگي چهار عامل انسانی، جاده، وسيله نقليه و محيط موثرند. به نظر می‌رسد که در کشور ما، عامل انسانی، فرهنگ و تخلفات رانندگی نقش مهم‌تری در تصادفات بازی می‌کند. این موضوع، نظارت جدی پلیس راهنمایی و رانندگی را می‌طلبد. نظارتی که با توجه به تعداد خودروهای در حال تردد و همچنین وسعت جاده‌ها و خیابان‌های کشور، توسط نیروی انسانی غیرممکن است. اینجا حمل و نقل هوشمند به یاری انسان‌ها شتافت و ابداع دوربین‌های نظارتی و ثبت تخلف، به کاهش معنادار آمار تصادفات جاده‌ای منجر شد.

گفتگو با مدیر واحد حمل و نقل هوشمند فناپ زیرساخت

این تنها بخشی از مزایای هوشمندسازی در فضای حمل و نقل جاده‌ای است. می‌توان به این فهرست، صدها تکنولوژی دیگر را در حمل و نقل ریلی، هوایی، دریایی و جاده‌ای افزود که به امور سرعت بخشیده اند. کیفیت جابجایی را افزایش داده و به نجات انسان‌ها کمک کرده‌اند. در این راستا، با مدیر پروژه‌های بخش حمل و نقل هوشمند شرکت “فناپ زیرساخت” گفتگو کردیم تا با این حوزه، فرصت‌ها و تهدیدهای آن بیشتر آشنا شویم.

دانیال سقائیان، فارغ‌التحصیل رشته برق الکترونیک از دانشگاه امیرکبیر و کارشناسی ارشد رشته برق مخابرات گرایش میدان از دانشگاه شهید بهشتی است. او از سال 1389 به عنوان پشتیبان سامانه‌های حمل و نقل هوشمند، کارشناس نصب و راه‌اندازی سامانه‌ها، مسئول فنی و طراحی در شرکت فناپ مشغول به فعالیت بوده و اکنون، مدیریت پروژه‌های حمل و نقل هوشمند را در شرکت فناپ زیرساخت بر عهده دارد.

واحد حمل و نقل هوشمند شرکت فناپ زیرساخت را معرفی کنید و چه فعالیت‌هایی در این واحد در حال انجام است؟

کشور در سال‌های گذشته با تعداد بسیار زیاد مرگ در اثر تصادفات جاده‌ای به دلیل عدم رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی مواجه بود. بنابراین، دولت باید بر رعایت قوانین نظارت دقیق‌تری می‌کرد. اما نظارت لحظه به لحظه‌ بر جاده‌ها و خیابان‌ها و کنترل کردن آنها با استفاده از نیروی انسانی غیر ممکن است. باید از تکنولوژی استفاده بیشتری می‌شد. در این راستا، دولت با متولی‌گری پلیس راهنمایی و رانندگی و نیروی انتظامی به سراغ شرکت‌های دانش‌بنیان رفت. یکی از این شرکت‌ها فناپ بود که با بهره‌گیری از دانش روز دنیا، تکنولوژی‌های مورد نیاز پردازش تصویری را بومی‌سازی کرد.

اولین پروژه‌ای که در کشور اجرا شد، نصب دوربین‌های ثبت تخلفات سرعت در جاده تهران – مشهد بود. این پروژه تصادفات منجر به فوت را تا 70 درصد کاهش داد. زمانی که مفید بودن این رویکرد ثابت شد، دولت سایر حوادث منجر به فوت را نیز اعلام کرد و برای آنها راه‌حل خواست. فناپ نیز که شرکتی راهکار محور است، به تدریج محصولات مختلفی را با استفاده از دانش بومی تولید کرد.

تا کنون 4000 سامانه ثبت تخلف در شهرها و جاده‌های کشور نصب کرده که منجر به کاهش 30 تا 40 درصدی تصادفات منجر به فوت شده است.

مجموعه ITS چهار زیرمجموعه دارد که در هر کدام فعالیت‌های متفاوتی انجام می‌شود: واحد نرم‌افزار، وظیفه توسعه و پشتیبانی نرم افزار‌های مجموعه را بر عهده دارد. بخش R&D به توسعه و بررسی روندهای جدید بازار و تکنولوژی روز دنیا می‌پردازد. همچنین، بخش تولید، خروجی بخش R&D را تولید و مونتاژ می‌کند. در نهایت، بخش نصب و راه‌اندازی و پشتیبانی نیز از زیرمجموعه‌های ITS هستند. البته واحد پشتیبانی، تحت نظارت معاونت پشتیبانی قرار دارد که همراه با واحد نرم‌افزار، امور مربوط به پشتیبانی را انجام می‌دهند.

در واحد حمل و نقل هوشمند شرکت فناپ  زیرساخت کدام محصولات تولید می‌شود؟

شرکت فناپ زیرساخت جزو معدود شرکت‌هایی است که به صورت صفر تا صد محصول بومی تولید می‌کند. یکی از این محصولات نرم‌افزار “به‌خوان” است که ثبت برند نیز شده است. دوربین‌های ثبت تخلف که با توجه به نوع پروژه‌، انواع متفاوتی دارند، سیستم اخذ عوارض الکترونیک، دستگاه GPS tracking، باکس‌های نظارتی، سیستم اکسس کنترل راهبندها، سیستم برق اضطراری (UPS)، سیستم تشخیص لت و لاین خودرو، سیستم تشخیص رنگ چراغ راهنمایی و رانندگی و سیستم ضد سرقت از جمله محصولات تولیدی شرکت هستند. تنها وسیله‌ای که از طریق واردات تامین می‌شود، دوربین است که فقط تصویربرداری می‌کند و 30 تا 35 درصد قیمت محصول نهایی است.

با توجه به این تولیدات، راه‌حل‌های مختلفی با توجه به نیاز بازار ایجاد شده است. سیستم ثبت تخلفات سرعت، سیستم ثبت تخلف چراغ قرمز، سرعت میانگین، AVL Tracking، پلاک خوان خودرویی برای دو کاربرد پارک حاشیه‌ای و تخلفات ساکن، اخذ الکترونیک عوارض در جاده‌ها، محدوده طرح ترافیک تهران، زوج و فرد، طرح معاینه فنی، سیستم تحت تعقیب برای خودروهای سرقت یا شکایت شده و سیستم ثبت تخلف خط اضطرار و BRT از جمله راه‌حل‌های ایجاد شده توسط شرکت فناپ زیرساخت هستند.

این محصولات تا کنون در کدام پروژه‌ها نصب و راه‌اندازی شده‌اند؟

دوربین ثبت تخلفات سرعت در تمامی راه‌های ارتباطی استان فارس، مازندران، گلستان، آذربایجان شرقی، نیشابور، شهر مشهد، تبریز، رشت و محور قم – سلفچگان نصب شده است. همچنین، پروژه طرح ترافیک در شهر تهران، مشهد و اصفهان، سیستم ثبت تخلف عبور از چراغ قرمز در شهر تبریز، مشهد، اصفهان، قزوین و رشت، سیستم اخذ الکترونیک عوارض در آزادراه تهران – ساوه، تهران – پردیس و ساوه – سلفچگان؛ سیستم AVL Tracking در شهرداری تهران و مجموعه شرکت‌های کاله، ثبت تخلف خط اضطرار و BRT در تهران و بندرعباس، دوربین ثبت سرعت میانگین در شهر مشهد، جاده‌های استان فارس و اخیرا در شهرداری رشت، LEZ در مشهد و دوربین ثبت تخلف ورود به محدوده زوج و فرد در مشهد از جمله پروژه‌های اجرا شده در این واحد هستند. علاوه بر این، با همکاری شرکت سپندار ایرانیان، پروژه تولید و تجهیز پارکینگ حاشیه‌ای و ثبت تخلفات ساکن را اجرا می‌کنیم.

یکی از افتخارات شرکت فناپ زیرساخت این است که با حداقل نیروی انسانی از بهره‌وری بالایی برخوردار است. این موضوع در واحد حمل و نقل هوشمند چگونه است؟

در بخش تولید، نصب و راه‌اندازی، 9 نیرو مشغول به کار هستند که به همراه تیم نرم‌افزار، در مجموع کمتر از 15 نیرو در واحد ITS فعالیت می‌کنند. این گروه بسیار جوان با اعتباری که شرکت فناپ برای آنها قائل بود، توانست محصول بومی ایجاد کند و این امر، انگیزه گروه را افزایش داد. از سوی دیگر، از زمان تاسیس شرکت فناپ زیرساخت و انتقال واحد ITS به این شرکت، گروه تحت حمایت بسیار خوب مدیرعامل شرکت نیز قرار دارد. اکنون درختی پربار با روحیه تیمی قوی داریم که تحت برنامه مشخص در حال انجام فعالیت هستند و از تمامی زمان کاری استفاده بهینه می‌‍‌شود.

آیا قصد دارید در آینده وارد حوزه‌های جدید حمل و نقل شوید؟

هوشمندسازی حوزه حمل و نقل در ایران، تقریبا به محصولات ثبت تخلفات جاده‌ای و جریمه محدود می‌شود، اما در دنیا هوشمندسازی به حمل و نقل جاده‌ای و ثبت تخلفات آن محدود نیست و برای حمل و نقل ریلی، دریایی، هوایی، اطلاع رسانی زمان سفر و … نیز راه‌حل وجود دارد. در این راستا، تا زمانی که مسئله‌ای از سوی دولت مطرح نشود، نمی‌توان وارد حوزه‌های جدید شد؛ اما توانایی راه‌حل‌ آفرینی برای بسیاری از مسائل وجود دارد که می‌تواند انرژی و زمان زیادی را ذخیره کند.