SaaS روشی برای ارائه نرم‌افزارهای مختلف است که امکان دسترسی به داده‌ها و قابلیت‌های نرم‌افزار را از هر دستگاه متصل به اینترنت فراهم می‌کند. بنابراین، کاربر نیازی به نصب نرم‌افزار ندارد و تمام دسترسی‌ها و عملیات تعریف‌شده در نرم‌افزار، در فضای ابری استقرار می‌یابند.
SaaS از دو جهت زیر با رویکرد سنتی در استفاده از نرم‌افزارها متفاوت است:
- در رویکرد SaaS این سرویس‌دهنده ابر است که منابع سخت‌افزاری موردنیاز را تامین می‌کند؛ بنابراین، هزینه و مسئولیت نگهداری از سخت‌افزارها نیز حذف می‌شود (20 درصد کاهش در هزینه‌های نگهداری سازمان).
- مدل پرداخت در SaaS اشتراکی است، یعنی به ازای مصرف، هزینه سرویس پرداخت می‌شود. همچنین انعطاف قدرت پردازش و حافظه مصرفی بسیار بالاتر از رویکرد سنتی است.
ارزش بازار سرویس SaaS در سال 1401 حدود 190 میلیارد دلار تخمین زده شده است. مهم‌ترین بازیگران این بازار، شرکت‌های مایکروسافت، آی‌بی‌ام، ادوبی وآلفابت هستند.
جدول 1 – کاربرد انواع خدمات ابری در بخش‌های مختلف یک سازمان
| فناوری اطلاعات سنتی | IaaS | PaaS | SaaS | |
| نرم‌افزارها | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری |
| داده | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری |
| زمان اجرا | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
| میان‌افزارها | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
| سیستم عامل | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
| مجازی سازی | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
| سرورها | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
| ذخیره‌سازی | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
| شبکه | مدیریت توسط خود سازمان | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری | مدیریت توسط سرویس ابری |
انواع SaaS: افقی و عمودی
استفاده از نرم‌افزار بعنوان سرویس، جنبه‌های مختلف فعالیت‌های حوزه آی‌تی را شامل می‌شود، تمایز در انواع مختلف فعالیت‌ها و بهره‌برداران این سرویس، انواع افقی و عمودی از SaaS را متمایز می‌کنند.
SaaS عمودی
برای برآورده‌کردن نیازهای خاصی از یک صنعت خاص، از SaaS عمودی استفاده می‌شود. برای مثال، در سیستم سلامت، SaaS عمودی برای مدیریت اطلاعات بیماران و سامانه رسیدگی به صورتحساب‌ها در انواع مختلف بیمه‌های درمانی، به کار گرفته می‌شود.
SaaS افقی
این نوع از SaaS در انواع مختلف صنایع و کسب‌وکارها کاربرد دارد و مختص صنعت با ویژگی خاصی نیست. به عبارت دیگر، در SaaS افقی هدف مسائلی است که در سازمان‌های مختلف مشترک‌اند. مثال‌های شاخص از این نوع، ابزارهای بازاریابی ایمیلی و پلتفرم‌های مدیریت شبکه‌های اجتماعی هستند.
جدول 2 – خلاصه‌ای از تفاوت‌های بین دو نوع SaaS
| SaaS افقی | SaaS عمودی |
| در صنایع مختلف استفاده می‌شود | صنعت یا سازمان خاصی هدف است |
| رقابت شدیدی در جریان است | معمولا رقابت چندانی جریان ندارد |
| تلاش بیشتری برای جذب و حفظ کاربران نیاز است | کاربران خاص هستند و حفظ آن‌ها بسیار آسان‌تر است |
در بازار خدمات SaaS، انواع مختلفی از کاربردها و SaaSهای متناظر با آن‌ها وجود دارند که بسته به نوع کسب‌وکار، صنعت و نیازهای مشتری، ویژگی‌ها و تخصص‌های خاص خود را می‌طلبند.
مدیریت ارتباط با مشتری یا سی.آر.ام (CRM)
داده‌های خصوصی و حرفه‌ای مشتریان منابع گرانبهایی از اطلاعات برای هر کسب‌وکاری هستند. سی.آر.ام به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که تمام داده‌های مرتبط با مشتریان خود را به شکلی کارآمد و ایمن، دریافت و ذخیره کنند.
اصلی‌ترین مزایای استفاده از سی.آر.ام‌ها، ذخیره‌سازی موثر و قابل دسترس داده‌ها، دسته‌بندی مشتریان متناظر با خصوصیات آن‌ها، تامین حداکثری امنیت اطلاعات مشتریان و درنهایت، بهبود و ارتقای سطح تعامل با مشتریان هستند.
مدیریت منابع انسانی
کمک به مدیریت نیروی انسانی سازمان‌ها، تعریف و پیاده‌سازی فعالیت‌های مختلف و اختصاص آن به کارکنان، مدیریت مرخصی‌ها و وضعیت ارتقا کارمندان، از جمله خدمات SaaS مورد استفاده در مدیریت منابع انسانی‌اند. بطور ویژه، این سرویس‌ها می‌توانند عملکرد افراد را در بازه‌های زمانی مختلف، نسبت به فعالیت‌های محوله، ردگیری کنند.
حسابداری
پیگیری امور مالی برای هر کسب‌وکاری مهم است. بنابراین، راهکارهای نرم‌افزاری SaaS در امور حسابداری قابلیت تغییر بهینه در هر سازمانی را دارد. این سرویس‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا جریان‌های نقدی، تراکنش‌ها و بودجه‌های تخصیص‌یافته و هزینه‌شده را پیگیری کنند. اصلی‌ترین مزیت آن‌ها صرفه‌جویی در زمان و کاهش خطای انسانی است.
ارتباطات
در سال‌های اخیر استفاده از پلتفرم‌های ارتباط گروهی، انقلابی در تعریف شغل، بهره‌وری نیروی کار و قابلیت انعطاف شرکت‌ها ایجاد کرده‌اند. پلتفرم‌هایی مانند زوم (Zoom) جایگزین اتاق‌های جلسه و ارتباط‌های آنلاین جایگزین ملاقات‌های حضوری شدند. در قالب این نوع از SaaS، کارکنان می‌توانند در هرکجا و هر لحظه در مورد پروژه‌ها تبادل نظر کنند. بویژه، در زمان‌های بحرانی مانند همه‌گیری کرونا، SaaS مبتنی بر ارتباطات می‌تواند حتی ابزاری برای نجاتِ کلیت یک اقتصاد باشد.
مدیریت پروژه
یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها در هر سازمان، ایجاد تعادل بین چند پروژه‌ای است که بطور همزمان در جریان‌اند. SaaS مدیریت پروژه راه‌حلی برای سازماندهی تیم‌ها، برنامه‌ریزی کاری برای افراد، ارتباط تیم‌ها با یکدیگر و گزارش‌دهی لحظه‌ای است. یکی از مشهورترین انواع این سرویس‌ها ترلو (Trello) است.
SaaS و سامانه مدیریت محتوا (CMS)
سی‌ام‌اس‌ها (CMS) معمولا نرم‌افزارهایی مبتنی بر وب یا جعبه ابزارهایی با کدهای کوتاه هستند که کاربران را در ساخت اپ یا وبگاه یاری می‌دهند. این نوع از SaaS، تولید، اصلاح و مدیریت محتوا را ساده‌تر می‌کند. اما مهم‌ترین قابلیت آن‌ها، حذف نیاز به کدنویسی و بهره‌گیری تعداد بیشتری از توسعه‌دهندگان حرفه‌ای و آماتور است. سرویس صفحه‌ساز ووردپرس (WordPress) مشهورترین سی‌ام‌اس است.
گام بعدی در رایانش ابری
SaaS پنجره‌ای به دنیای دیجیتالِ پیش رو و پایه‌ای برای به واقعیت پیوستن ایده‌های ماورایی مانند متاورس بعنوان یک سرویس (MaaS) است. Maas راهکار فناورانه‌ای است که به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا حضور خود را در دنیای مجازی سه‌بعدی تحقق بخشند. استفاده از ارزهای دیجیتال، تجارت‌های مجازی و امنیت سایبری، مثال‌هایی از کاربرد MaaS در آینده صنایع مختلف هستند.
