تحول ديجيتال، فرایند توليد کالاها را دگرگون کرده است. اين دگرگونی بنیادین را با نام انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت 4 (Industry 4.0) می‌شناسند. اصطلاح صنعت 4 از Industrie 4.0 آلمانی گرفته شده که نام طرح دولت آلمان برای ديجيتالی‌سازی تقریبا کامل صنايع توليدی بود. سند اين برنامه راهبردی در سال 2013 ارائه شد. صنعت ۴ یا انقلاب صنعتي چهارم ادامه روندی است که با انقلاب صنعتی سوم و استفاده از رايانه و اتوماسيون آغاز شد و با رویکرد داده‌محور بسوی هوشمندسازی صنعتی پیش رفت، به این ترتیب صنعت 4 در روش‌های پیشرفته تولید از اینترنت اشیا بهره می‌گیرد و سیستم‌های تولید به هم متصل و خودکاری را بوجود می‌‌آورد که با جمع‌آوری و پردازش داده‌ها مدیریت صنعتی هوشمند را محقق می‌کند. اپراتور صنعت هوشمند در مسیر این تحول صنایع را یاری می‌کند.
بدین ترتیب انقلاب صنعتی چهارم عمدتا با پدید آمدن سیستم‌های فیزیکی – سایبری (Cyber physical System) و اینترنت اشیا (IoT) در حال توسعه است. اصطلاح سیستم‌های فیزیکی – سایبری به یکپارچه شدن فرایندهای فیزیکی، رایانش و شبکه اشاره دارد. رایانه‌ها و شبکه‌ها به پایش و کنترل فرایندهای فیزیکی می‌پردازند و این کار با حلقه‌های بازخوردی انجام می‌شود که در آنها فرایندهای فیزیکی بر رایانش اثر می‌گذارد و بالعکس.
تحول بنیادین تولید در سایه فناوری‌های صنعت ۴
اگرچه صنعت ۴ ریشه در حوزه تولید دارد اما تاثیر آن از تولید فراتر می‌رود. فناوری‌های هوشمند صنعت ۴ شیوه طراحی، ساخت، استفاده و نگهداری از محصولات و قطعات و حتی خود سازمان‌ها را نیز دگرگون می‌کنند، این تحول برآمده از نوع نگاه به داده‌ها است که چگونه سازمان‌ها داده‌ها را تفسیر و بر اساس آنها کار می‌کند تا به برتری عملیاتی دست یابند و پیوسته تجربه مشتریان و همکاران را بهبود ببخشد. بنابراین دنیای دیجیتالی صنعت ۴ قواعد تولید، عملیات، نیروی کار و حتی جامعه را تغییر می‌دهد.
صنعت ۴ با بازوی اپراتور صنعت هوشمند از ابزارها و بسترهای فناورانه بهره می‌گیرد که در این زمینه می‌توانیم از داده‌ورزی و کلان‌داده، اینترنت اشیا صنعتی، ربات‌های خودکار، هوش مصنوعی، رایانش ابری، همزاد دیجیتالی و متاورس صنعتی، یکپارچگی افقی و عمودی سیستم، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و… نام ببریم.
هوشمندسازی صنعتی در ایران با اپراتور صنعت هوشمند
اکنون سوال این است که آیا این فناوری‌ها در ایران هم دست‌یافتنی و قابل پیاده‌سازی است؟ امروزه با بومی‌سازی بسیاری از فناوری‌های تحول آفرین مرتبط با صنعت ۴ در کشور، صنعتگران ایرانی با حرکت در مرزهای فناوری بسیاری از دستاوردهای روز انقلاب صنعتی چهارم را در کشور پیاده‌سازی کرده‌اند. راه‌اندازی مراکز داده در کشور سبب شده است که ارائه خدمات کلان‌داده، تجزیه و تحلیل در لحظه بر مبنای داده‌های تجمیع‌شده و همین‌طور خدمات ابر صنعتی از سوی شرکت‌های دانش بنیان همچون فناپ زیرساخت ممکن باشد.
فناپ زیرساخت در جایگاه اپراتور صنعت هوشمند، راهکارهای مورد نیاز صنایع در مسیر هوشمندسازی را ارائه می‌کند.
طراحی و تولید نرم‌افزار برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) متناسب با روندها و نیازهای صنایع داخلی در قالب راهکار جامع سازمانی فنارپی (FANRP) موجب ایجاد تحولی در بهره‌مندی از فناوری‌های نو برای بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و مدیریت موثرتر کارخانه‌ها و صنایع کشور شده است.
همچنین فناپ زیرساخت با ارائه زیرساخت‌های فنی مورد نیاز برای دستیابی به فناوری خدمات نگهداری پیشگیرانه ماشین‌آلات صنعتی به صنایع کمک می‌کند تا امکان خرابی ناگهانی تجهیزات صنعتی حیاتی و توقف خطوط تولیدی را که ممکن است زیان‌های چند میلیون دلاری به دنبال داشته باشد، به صفر برسانند.
متخصصان این مجموعه دانش‌بنیان توانمندی راه‌اندازی همزاد دیجیتالی بسیاری از تجهیزات پیشرفته در صنایع معدنی و فلزی و همین‌طور در نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها را دارند. با فناوری همزاد دیجیتالی بسیاری از اصلاحات مهندسی با هدف بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها پیش از عملی‌سازی در محیط واقعی، در فضای دیجیتال به بوته آزمایش گذاشته می‌شود و با آزمایش و رفع نقایص، زیرساخت لازم برای موفقیت صددرصدی پروژه‌ها ممکن می‌شود.
افزون بر اینها، صنعت ۴ با تکیه بر فناوری‌های نظارت تصویری و بویژه سنجش از دور متکی به تصاویر ماهواره‌ای و پهپادی، مفهوم مدیریت بهینه صنعتی را رنگی تازه بخشیده و استانداردهای فنی تولید محصولات صنعتی را ارتقا داده است.
اما تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد، پیاده‌سازی فناوری‌های صنعت ۴ به تنهایی از عهده صنایعی که بطور تخصصی به طراحی و تولید محصولات صنعتی مشغول هستند، ساخته نیست. تحول دیجیتال در شرکت‌ها و سازمان‌ها ظرایفی دارد که در دنیای امروز، عبور از چالش‌های آن جز با همراهی یک مجموعه فناور در قامت یک شریک راهبردی ممکن نیست.
مجموعه دانش‌بنیان فناپ زیرساخت بعنوان نخستین اپراتور صنعت هوشمند، مسیر بکارگیری فناوری‌های تحول‌آفرین در صنعت ۴ را برای صنایع داخلی هموار می‌کند.
