محاسبات شناختی به سرعت در حال تبدیل به تحول‌سازترین ابزار فناوری در سازمان‌هاست. تبدیل حجم زیادی از داده به مفاهیم و سناریوهایی برای رصد موقعیت کنونی و پیش‌بینی آینده با فناوری شناختی ممکن می‌شود. تحول کسب‌وکارها به سمت سیستم‌هایی که قابلیت یادگیری را دارند، آغاز دوران محاسبات شناختی و ورود به عصر آینده را نوید می‌دهد.
بزرگ‌ترین بازده استفاده از محاسبات شناختی، امکان پیش‌بینی آینده در کنار درک عمیق‌تر فرایندهای کنونی است. بازار محاسبات شناختی تا سال 1392 حدود 2.5 میلیارد دلار بود، این عدد در سال 1400 به بیش از 25 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود تا سال 1408 به 225 میلیارد دلار برسد.
افزایش تقاضا برای فناوری‌های مبتنی بر محاسبات شناختی ناشی از نیاز فزاینده به تصمیم‌گیری بهتر، دگرگونی صنایع و دموکراتیک کردن تخصص است. بر اساس پیش‌بینی رهبران صنایع، قلب تپنده آینده فناوریِ تجزیه و تحلیل در سینه یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی می‌تپد.
مثلث یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و محاسبات شناختی
یادگیری ماشین به رایانه‌ها امکان می‌دهد که بر اساس یک چارچوب اولیه و بدون نیاز به عامل انسانی، سطح تحلیل و پردازش خود را ارتقا دهند. یادگیری ماشین به‌زبان ساده، مجموعه‌ای از الگوریتم‌هاست که از داده‌ها یاد می‌گیرد و بر اساس همین داده‌ها، آینده را پیش‌بینی می‌کند. برنامه‌های شبیه‌ساز که بر اساس داده‌ها سناریوسازی می‌کنند، مثال‌های خوبی از واقعیت یادگیری ماشین هستند.
هوش مصنوعی جایی است که ماشین‌ها «هوشمندانه» کار می‌کنند. هوش از نقطه‌نظر تجاری زمانی پدیدار می‌شود که ماشین‌ها بر اساس اطلاعات اولیه، قادر به تصمیم‌گیری باشند؛ این ساختار، مرکب از ماشین فیزیکی و برنامه‌های مبتنی بر یادگیری ماشین است که شانس موفقیت را در هر فعالیتی بسیار بالا می.
محاسبات شناختی شامل سیستم‌هایی است که یاد می‌گیرند، با هدف استدلال می‌کنند و با انسان‌ها تعامل دارند. این فناوری، ترکیبی از علوم کامپیوتر و علوم شناختی (درک مغز انسان و عملکرد آن) است. در اینجا رایانه‌ها با استفاده از الگوریتم‌های خودآموز که از داده‌کاوی، تشخیص بصری و پردازش زبان طبیعی استفاده می‌کنند، قادر به حل مشکلات و در نتیجه بهینه‌سازی فرایندهای انسانی هستند. همزاد دیجیتالی، مثالی از کاربرد همه‌جانبه محاسبات شناختی در صنایع است.
سیستم‌های محاسبات شناختی بهترین فناوری‌های روز مانند پردازش زبان طبیعی، محاسبات در لحظه و فناوری‌های مبتنی بر یادگیری ماشین را ترکیب می‌کنند؛ با استفاده از این فناوری‌ها، حجم عظیمی از داده‌های ساختاریافته و بدون ساختار تجزیه و تحلیل می‌شود.
کاربرد محاسبات شناختی در بخش‌های مختلف
هر جا که سامانه‌ای در قالب انسانی یا ماشینی برای تحلیل، پردازش و تصمیم‌گیری باشد، محاسبات شناختی برای آن قابل اعمال است. در تمام این کاربردها هدفی واحد دنبال می‌شود و آن استفاده از قدرت استدلال، سرعت پردازش و دقت بالای ماشین به‌جای انسان است.
بانکداری و امور مالی
در صنعت بانکداری، محاسبات شناختی به بهبود تعامل با مشتری و تجربه او از فرایندها، کارایی عملیاتی و درنهایت، افزایش درآمد کمک می‌کند. تعامل عمیق‌تر، بینش‌های تحلیلی جدید و تحول سازمانی، بانکداری و سیاست‌های موسسات مالی را از پایه متحول می‌کند.
نمونه‌هایی از چنین تحولاتی شامل انجام تراکنش‌های مختلف بانکی به‌صورت دیجیتال، افتتاح حساب خردهفروشی جدید و رسیدگی به مطالبات و وام‌ها در چند دقیقه است. با استفاده از محاسبات شناختی، بانکداری الکترونیک به سطوح جدیدی از تعامل با مشتری می‌رسد و به مشتریان این امکان داده می‌شود که سناریوهای مختلف بر مبنای ریسک‌های سرمایه‌گذاری را بررسی کنند.
هدف شخصی‌سازی بطور ویژه، خدمت‌رسانی به مشتریان است. به عبارت دیگر، موسسات مالی بر اساس ویژگی‌های شخصی و مالی مشتری با او در تعامل خواهند بود و این امر باعث ایجاد فضایی مطمئن‌تر و ملموس‌تر برای مشتری می‌شود.
کسب‌وکارهای خرده فروشی
محاسبات شناختی کاربردهای بالقوه زیادی را در اختیار فعالان بخش خردهفروشی قرار داده است. وبسایت‌های تجاری بخوبی این فرصت‌ها را تشخیص داده و تحلیل‌های شناختی را با فرایندهای حرفه‌ای خود ادغام کرده‌اند. محصول این ادغام، سازمانی چابک‌تر با قدرت بالا در تحلیل بازار و پیش‌بینی‌هاست.
برای مثال، وبسایت‌های تجاری اطلاعات اولیه و شخصیِ مشتریان یا مراجعه‌کنندگان را دریافت و از آن‌ها برای تبلیغ کسب‌وکار و محصولات خود استفاده می‌کنند. درنتیجه، بسیاری از مشتریان بالقوه تحت پوشش قرار می‌گیرند و عملیات خودکار باعث شده مداخله‌های زمان‌بر انسانی به پایین‌ترین حد برسد.
سیستم‌های توصیه‌گر هوشمند در کانون ابزارهای شناختی مورد استفاده در کسب‌وکارهای مرتبط با خرده فروشی قرار دارند. توصیه‌گرها محصول ترکیب رویکردهای جمع‌آوری کلان‌داده‌ها با محاسبات شناختی هستند. گویاترین مثال در این حوزه، غول توصیه‌گر گوگل است.
لجستیک
محاسبات شناختی، مرزی جدید در صنعت حمل‌ونقل و تدارکات و زنجیره تأمین است. در فرایند انبارداری، این فناوری به جمع‌آوری کدهای ذخیره‌سازی، سیستم خودکار بارگیری کالا با خودروهای هوشمند و استفاده از ربات‌ها در تسهیل و ارتقای کارایی فعالیت‌ها کمک می‌کند.
اینترنت اشیا به مدیریت زیرساخت‌های انبارداری، بهینه‌سازی سیستم‌ها و عملیات انبارداری و ردیابی اموال و کالاها کمک شایانی می‌کند. علاوه بر این، فناوری‌های پوشیدنی تمام دارایی‌ها، نیروی انسانی و تیم‌های کنترل از راه دور را انسجام می‌بخشد.
امنیت سایبری
در فعالیت‌هایی مانند ممانعت از حملات سایبری (یا هک شناختی)، برطرف‌کردن نقاط آسیب‌پذیرِ وبسایت‌ها و اپلیکیشن‌ها و ارائه راه‌حل‌هایی برای شناسایی داده‌های گمراه‌کننده و اطلاعات نادرست، محاسبات شناختی جایگاهی ویژه دارد.
امروزه، با افزایش حجم داده‌ها، حملات سایبری و کمبود کارشناسان ماهر در حوزه امنیت سایبری، سازمان‌ها، برای محافظت از دارایی‌های خود، به رویکردهای هوشمند و خودکار نیاز دارند. خدمات مبتنی بر محاسبات شناختی، نقطه‌عطفی در محافظت 24 ساعته و همه‌جانبه از دارایی‌های مجازی افراد و شرکت‌ها است.
نیرو و انرژی
آنچه «نیروی هوشمند» خوانده می‌شود، آینده صنایع مرتبط با تولید و انتقال انرژی است. امروزه، صنایع نفت و گاز برای شناسایی، استخراج و انتقال محصولات خود هزینه‌های مالی و اجتماعی بالایی می‌پردازند.
بویژه، پروژه‌های حوزه نفت و گاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان و پذیرش ریسک‌های عملیاتی بزرگ نیاز دارند. محاسبات شناختی پنجره‌ای به آینده این پروژه‌ها، قبل از پیاده‌سازی آن‌ها در دنیا واقعی هستند. برای مثال، محاسبات شناختی به همزادهای دیجیتال امکان می‌دهند با استفاده از داده‌های تاریخی و محیطی، امکان‌سنجی‌های قابل‌اتکایی از پروژه‌های بالقوه فراهم کنند تا مدیران صنعت از خسارت‌های محتمل پیشگیری کنند.
سیستم سلامت
چه چیزی با ارزش‌تر از زندگی یک انسان است؟ تصمیم‌گیری‌های پزشکی جزو حساس‌ترین روندهای تحلیل داده و استفاده از دانش شخصی‌اند. پیشرفت‌های جدید در تحلیل شناختی به متخصصان پزشکی امکان می‌دهد حجم بالایی از داده را برای اتخاذ بهینه‌ترین تصمیم‌ها استفاده کنند.
الگوریتم‌های خودآموز، مبتنی بر اصول یادگیری ماشین، تشخیص بصری، پردازش زبان طبیعی و تکنیک‌های داده‌کاوی، اطلاعات بیماران را در زمان واقعی به سناریوهایی مفید در تشخیص بیماری تبدیل می‌کند. محاسبات شناختی در مراقبت‌های بهداشتی، عملکرد عامل انسانی و ماشینی را با هم ادغام می‌کند. اینجا جایی است که رایانه‌ها و مغز انسان، برای بهبود تصمیم‌گیری، یکپارچه می‌شود.
آموزش
محاسبات شناختی اساسا رویکردهای موجود در بخش آموزش را دگرگون کرده است. بطور خاص، اکنون امکان یادگیری شخصی بدون نیاز به حضور در کلاس‌های فیزیکی میسر شده است. یک دستیار شناختی می‌تواند آموزش‌های مشخصی را به دانش آموزان ارائه دهد، آن‌ها را از طریق دوره‌های مرتبط راهنمایی کرده و به دانش آموزان در درک مفاهیم روز کمک کند.
علاوه بر این، در برخی کشورها، تحلیل‌های شناختی را برای ارائه مشاوره‌های شغلی و آینده حرفه‌ای رشته‌های مختلف بکار می‌گیرند. تهیه گزارش پیشرفت دانش آموزان و ارائه بازخورد و راهکار به نظام آموزشی، ازجمله کاربردهای دیگر این فناوری در بخش آموزش است.
