نکاتی درباره نخستین رویداد معدنکاری دیجیتال در ایران

به گزارش ایسنا، نخستین رویداد معدنکاری دیجیتال که طبق اعلام می‌تواند بستر ارتباطی شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های حوزه معدن باشد، طی روزهای ۲۱ تا ۲۳ شهریور ماه برگزار می شود و در دو بخش همایش و نمایشگاه برگزار خواهد شد؛ در بخش همایش ضمن مرور آخرین تحولات معدنکاری دیجیتال در جهان به بررسی زیرساخت‌های معدنکاری دیجیتال در ایران پرداخته می‌شود. به بهانه این رویداد، مهدی ایزدیار، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فناپ زیرساخت در گفت‌وگو با ایسنا، درباره لزوم معدنکاری دیجیتال در کشور اظهار کرد: ما در ایران ظرفیت‌های ویژه‌ای در بخش معدنی داریم، سرزمین ما از دید دارا بودن منابع زیرزمینی طبیعی در میان ۱۰ کشور اول دنیا است. طبق اکتشافات معدنی انجام شده، ایران در قاره آسیا رتبه سوم و در خاورمیانه جایگاه نخست را دارد، اما تاکنون از این ظرفیت به اندازه مطلوب بهره‌برداری نشده بنابراین فناوری‌های نوپدید راهکارهای خوبی برای پاسخگویی به این کاستی‌ها در این بخش ارائه کرده‌اند. وی افزود: همزمان با پیشرفت شتابان زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، هزینه‌های ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات و همچنین پهنای باند، با سرعت کاهش یافته است. امروزه شرکت‌ها بیشتر از هر زمانی به «تحول دیجیتال» در کسب‌وکار خود روی آورده‌اند؛ در همین راستا فناوری‌های نوپدید صنعت، در حال دگرگون کردن صنایع در دنیا هستند، خوشبختانه از این نظر ما همگام با دنیا پیش آمده‌ایم و اکنون صنعت معدن ایران می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی در صنعت هوشمند با رویکردهای نوین تجارت در دوره انقلاب صنعتی چهارم همگام بشود. به گفته مدیر عامل این شرکت دانش بنیان فناوری‌های نوپدید صنعت ۴، در حال دگرگون کردن صنایع در دنیا هستند. صنعت معدن ایران نیز برای همگام شدن با رویکردهای نوین تجارت در دوره انقلاب صنعتی چهارم، باید تغییرات بنیادین در ساختار شرکت‌های معدنی را بپذیرد. با وجود این، بسیاری از شرکت‌ها همچنان بر راهکارهای موردی و نه همه‌جانبه، تمرکز دارند در حالیکه معدن‌کاری هوشمند، فقط به یک سایت معدنی خاص مربوط نیست، بلکه به تمام اجزای سازمان مرتبط می‌شود.

صنعت معدن ایران، نیازمند تحول فناورانه

ایزدیار با بیان اینکه ایران دارای ۸۱ گونه از انواع مختلف مواد معدنی است و ذخایر اثبات شده معادن ایران حدود ۶۰ میلیارد تن برآورد شده است که با اجرای اولویت نخست اکتشافی انتظار می‌رود به بیش از ۱۰۰ میلیارد تن برسد، گفت: ایران از دید دارا بودن منابع زیرزمینی طبیعی در میان ۱۰ کشور اول دنیا است. طبق اکتشافات معدنی انجام شده، ایران در قاره آسیا رتبه سوم و در خاورمیانه جایگاه نخست را دارد. درحالیکه سهم بخش معدن، از تولید ناخالص داخلی جهانی ۵.۱ درصد است، با وجود قرار گرفتن ایران ‌روی کمربند مس، طلا و سنگ‌آهن دنیا و بهره‌مندی از هفت درصد ذخایر معدنی جهان در کشوری که یک درصد جمعیت جهان را دارد، سهم معدن از اقتصاد ایران تنها معادل ۰.۹ درصد از تولید ناخالص داخلی است. وی در ادامه تشریح کرد: صنعت معدنکاری در ایران دارای مزایایی همچون ذخایر بالا، دسترسی به آب‌های آزاد، نیروی انسانی توانمند و ارزان و قیمت پایین انرژی هست اما با وجود این از ظرفیت این بخش به درستی بهره‌برداری نشده است. به طوریکه امروزه ایران ۱ درصد از ذخایر معدنی خود را بهره‌برداری می‌کند و این در حالیست که به طور معمول در جهان میزان بهره‌برداری از منابع معدنی حدود ۵ درصد است. او تصریح کرد: برپایه گزارش سال ۱۴۰۰ مرکز پژوهش‌های مجلس، فقط ۱۰ درصد چالش‌های بخش معدن به مشکلات بین‌المللی و ۱۳ درصد به معضلات محیط زیستی و منابع طبیعی بر می‌گردد و ۳۳ درصد ناشی از سومدیریت و مشکلات معدن‌داران است که در این میان بی‌توجهی به کاربرد فناوری‌های نوین در اکتشاف، استخراج، فرآوری و بهره‌برداری از منابع معدنی نقش مهمی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد با بهره‌برداری اصولی از معادن با تکیه بر فناوری‌های نوپدید و لحاظ کردن کل زنجیره پایین دستی مواد معدنی، رسیدن به سهم ۲۰ درصدی معادن از تولید ناخالص داخلی، دور از ذهن نیست. ایزدیار راهکارهای فناورانه را در سه لایه برای چالش‌های معدن تشریح کرد و گفت: بهره‌گیری از فناوری دیجیتالی برای مدیریت بهتر؛ بینش‌ مبتنی بر داده‌های واقعی و دقیق به سازمان‌ها امکان مدیریت بهینه با رویکرد کاهش اتلاف منابع را می‌دهد که ۱۰ تا ۲۰ درصد ظرفیت بهینه‌سازی دارد. دوم، یکپارچه‌سازی داده‌هاست که فناوری می‌تواند با یکپارچه‌سازی داده‌ها و خودکارسازی فرایندها ۲۰ تا ۳۰ درصد تصمیم‌گیری سیستماتیک را بهبود ببخشد و سوم طراحی دوباره و یکپارچه‌سازی سیستم‌ها که بکارگیری زیرساخت فناورانه با هدف ادغام و بهینه‌سازی همه فناوری‌های مرتبط با زنجیره ارزش معدن، ظرفیت بهینه‌سازی بیشتر از ۵۰ درصد را دارد.

معدن‌کاری هوشمند، نیازمند تحول سازمانی

وی معتقد است: معدن‌کاری هوشمند یک تحول همه‌جانبه در سازمان است و هدفش محدود به دیجیتالی کردن استخراج از معدن نیست و تحول هوشمند به عوامل مانند بازمهندسی و یکپارچه کردن فرایندها و تحت پوشش قرار دادن فعالیت‌های سازمان به کمک راهکارجامع مدیریت منابع سازمانی (ERP)، نیروی کار آموزش دیده (با رویکرد تحول دیجیتال) و رهبری منعطف برای تحقق ارزش با تاکید بر روش‌های چابک‌سازی  بستگی داد مدیر عامل این شرکت دانش بنیان در ادامه سخنان خود تحول سازمانی را  در پنچ گام تعریف کرد که عبارتند از توسعه راهبرد دیجیتال و مدیریت تحول دیجیتال؛ تحول دیجیتال مبتنی بر یک راهبرد دیجیتالی است از همین رو باید از جایگاه سازمانی هدایت بشود. شرکت‌هایی که تحول دیجیتال را به ابتکارهای دیجیتال مبتنی بر راهکارهای فنی محدود می‌کنند، نگاه راهبردی ندارند. بنابراین تغییرات به زنجیره ارزش کسب‌وکارشان متصل نمی‌شود. به گفته او تحول دیجیتال باید از یک درک پایه درباره وضعیت مطلوب آینده و ارزش مورد انتظار شروع بشود. چالش اصلی امروز، توانایی ایجاد تغییرات برای برداشت در زمان کوتاه و با انعطاف قابل‌توجه برای تعریف ارزش‌ها و اهداف بلندمدت است. چالش دیگر، یافتن یک شریک راهبردی ارائه کننده خدمات هوشمندسازی معادن است، در حالیکه بیشتر شرکت‌ها آنچه یک معدن برای تحول دیجیتال نیاز دارد را در اختیار ندارند. ایزدیار معتقد است خودکارسازی عملیات و دارایی‌های دیجیتال دومین گام تحول سازمانی است و با توجه به اینکه معادن دارایی‌های زیادی را مدیریت می‌کنند، با چالش‌هایی در زمینه مدیریت مهندسی و اطلاعات دارایی مانند چالش‌های اطلاعاتی در زمینه یکپارچه‌سازی داده‌ها، تحلیل داده‌ها و استخراج بینش  روبه‌رو هستند. شرکت‌های معدنی در مسیر هوشمندسازی، به مدیریت برنامه و قابلیت‌های یکپارچه‌سازی قوی نیاز دارند؛ لازم است آنها در زیست‌بومی متشکل از تامین‌کننده‌ها و شرکای تجاری بصورت پیوسته همکاری کنند. ایزدیار سومین گام را طراحی مغز متفکر معدن دیجیتال دانست و تشریح کرد: میزان دسترسی به داده به‌موقع و مرتبط، مولفه مهمی در تصمیم‌گیری تجاری هوشمند است. اما بیشتر سازمان‌ها که حجم بالایی از داده‌های آنی و برآمده از تجهیزات اینترنت اشیا دارند، توانایی بهره‌گیری از همه داده‌ها را ندارند، بنابراین مهارت، تجربه تحلیل و استفاده از داده‌ها بسیار مورد نیاز است. به گفته او یک شریک راهبردی ارائه کننده زیرساخت هوشمندسازی، مشاوره و آموزش برای بهره‌گیری از امکانات در پرتو «علمِ داده» و قدرت تحلیل داده این نیاز را پاسخ می‌دهد. چهارمین گام هم پیاده‌سازی پلتفرم‌ها و توانمندسازهای پشتیبانی است؛ در رویکرد جدید صنایع در حوزه هوشمندسازی بجای استفاده از نرم‌افزارهای جزیره‌ای، از راهکار جامع مدیریت منابع سازمانی (ERP) مبتنی بر اینترنت اشیاء بهره گرفته می‌شود. در این تفکر، فرایندهای یک معدن دیجیتال را هوش مصنوعی و ERP پیش می‌برند که هدف آن خودکارسازی فعالیت‌ها در مسیر کاهش هزینه‌ها و خطاهاست. وی در پایان پنجمین گام را رهبری نیروی کار متنوع، توزیع شده و متصل تعریف کرد و گفت: معدن‌کاری دیجیتال، دستاورد «تحول دیجیتال» است؛ این فرایند نیازمند رویکرد جدیدی در رهبری و سبکی از فرهنگ سازمانی است که در آن داده‌ها رکن اصلی تصمیم‌گیری هستند. تحول دیجیتال در صنعت معدن، بسیار لازم اما آسان نیست؛ گام نخست در این زمینه ارزیابی سازمان در آمادگی پذیرش این پارادایم هم از منظر فرهنگ و ساختار سازمانی و هم از دید فنی و زیرساخت‌ها است.