تحول دیجیتال و کرونا؛ مسئله این است!
تحول دیجیتال در دوران ویروس کرونا
شیوع ویروس کرونا در سراسر دنیا باعث شده که فناوری دیجیتال به دلیل استفاده گسترده‌اش اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند. البته تحول دیجیتال در بیست سال اخیر دنیا را تغییر داده بودند، اما شیوع ویروس کرونا به این روند شدت بخشیده است.
با این حال، مشخص است که تحول دیجیتال به آسانی و به سرعت حاصل نمی‌شود. بسیاری از سازمان‌ها در سراسر دنیا پیش‌تر به سراغ این رفته بودند که کارهایشان را به صورت دیجیتال انجام دهند و پروژه‌های دیجیتال تعریف کنند. اما شرکت‌ها باید به صورت بنیادین تحول دیجیتال را بپذیرند، نه این که این کار را به صورت سطحی انجام دهند.
بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها همان مدل تجاری سابق خود را داشتند، در حالی که برای تحول دیجیتال، لازم بود که این مدل تجاری از پایه تغییر کند. این موضوع به ویژه در دوران شیوع ویروس کرونا مشخص شده است. با تحول دیجیتال، روش کار و البته فرهنگ کار کاملا متفاوت خواهد شد. حتی پیش از دوران ویروس کرونا هم 92 درصد از مدیران شرکت‌ها در یک نظرسنجی گفته بودند که مدل‌های تجاری‌شان باید متحول شوند.
با این حال، هم‌اکنون در شرکت‌ها پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است. فناوری باعث شده که هزینه کسب‌وکارها کاهش یابد، و موانع تجاری کم شود. مدل‌های تجاری جدید، مانند پلتفرم‌های دیجیتال توانسته‌اند از استارتاپ‌های محلی تبدیل به غول‌های جهانی شوند، آن هم در حالی که گاه، نیروی کار آنها تنها چند نفر بوده است.
فناوری‌های دیجیتال همچنین منجر به این شده‌اند که برخی افراد قراردادهای کوتاه‌مدت با شرکت‌ها امضا کنند و به صورت فری‌لنس کار کنند، هرچند که تعداد آنها از یک درصد نیروی کار دنیا هم کمتر است.با این حال به نظر می‌رسد این شیوه کار در آینده رواج بسیار بیشتری خواهد یافت.
حالا اصطلاح دیجیتال تبدیل به یکی از داغ‌ترین موضوعات برای شرکت‌ها شده است. شرکت‌ها دارند درمی‌یابند که رفتن به سمت تحول دیجیتال، امکانات بی‌شماری در اختیار آنها قرار می‌دهد، از تجربه مشتریان گرفته تا ساختارهای عملیاتی. وقتی از پتانسیل فناوری دیجیتال به صورت کامل استفاده شود، شرکت‌ها در برابر تغییرات آینده مصون خواهند بود.
اما در دوران پس از ویروس کرونا چه خواهد شد؟
به نظر می‌رسد که پلتفرم‌ها قدرت بیشتری خواهند یافت. همین حالا آمازون و علی‌بابا از فروشگاه‌های فیزیکی جلو زده‌اند، و خرید آنلاین در ایران به رشد چشمگیری رسیده است.
از سوی دیگر، هرچند که خبر موفقیت‌آمیز بودن واکسن کرونا منتشر شده، اما به نظر می‌رسد که قرنطینه‌ها فعلا به صورت گاه و بیگاه ادامه خواهد داشت، و ممکن است مقررات منع آمد و شد در برخی کشورها وضع شود. به این ترتیب شرکت‌ها تلاش بسیاری خواهند کرد تا زیرساخت‌های دورکاری کارکنان را فراهم کنند. کارهایی که امکان دورکاری در آنها فراهم است بیشتر در میان مشاغلی است که نیاز به تحصیلات بالا دارند. همچنین کارهای فری‌لنس رونق خواهند گرفت. از سوی دیگر، فرآیند تحول دیجیتال در شرکت‌ها کاملا دگرگون خواهد شد.
تغییراتی که ناگهان در رفتار کاربران صورت گرفته احتمالا همیشگی خواهد بود. کاربرانی که به دلیل ویروس کرونا و عدم تمایل به بیرون رفتن به سراغ خرید آنلاین رفته‌اند، بعید است که دست از این عادت خود بکشند، و شرکت‌هایی که از این راه منتفع شده‌اند احتمالا بازار خود را همچنان در اختیار خواهند داشت.
همین حالا استارتاپ‌های بسیاری در سراسر دنیا و در ایران از این موضوع بهره گرفته‌اند و فروش آنلاین محصولات را در دستور کار خود قرار داده‌اند. از سوی دیگر، دیجیتالی شدن بسیاری از فرآیندها باعث شده که داده‌های قابل توجهی گردآوری شود، که می‌توان با استفاده از یادگیری ماشین، از آن استفاده‌های گوناگونی داشت.
در فرآیندهای سنتی، برخی داده‌ها یا به صورت دیجیتال ثبت نمی‌شدند، یا اگر می‌شدند هم یکپارچه نبودند. اما حالا، با دیجیتالی شدن فرآیندها، امکان یکپارچه‌سازی و جمع‌آوری داده‌های مختلف وجود دارد؛ از زمان ماندن کاربران در یک صفحه گرفته، تا خریدهای آنها و نظراتی که درباره خرید می‌نویسند. با روش‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، می‌توان از این داده‌ها، دانش‌های عظیمی را استخراج کرد و از آنها برای حفظ مشتری‌ها، پیشنهاد تخفیف به آنها، پیشنهاد محصول به آنها، و بهبود کیفیت خدمات بهره گرفت.
همچنین زنجیره‌های توزیع شرکت‌ها به دلیل تحولات گسترده و ناگهانی با تغییراتی جدی روبرو شدند، و شرکت‌ها و سازمان‌ها حالا از این موضوع درس‌های بسیاری می‌آموزند تا بتوانند در صورت تکرار شرایط مشابه، در آینده تاب‌آوری بالاتری پیدا کنند. تقاضا برای برخی محصولات، مانند کالاهای بهداشتی و مواد غذایی به‌شدت افزایش یافت، و از سوی دیگر، برخی کالاها هم با کاهش فروش روبرو شدند. این تحولات باعث شدند که زنجیره‌های توزیع نیاز به بازنگری اساسی داشته باشند. زنجیره‌های توزیع حالا بیشتر بر مبنای هوش مصنوعی هستند و این موضوع تاثیری حیاتی روی آنها گذاشته است.
از سوی دیگر، برخی شرکت‌ها هم در این میان دچار زیان شده‌اند و از همین رو، بیشتر به این دلیل به سراغ تحول دیجیتال رفته‌اند تا از هزینه‌های خود بکاهند. حتی شرکت‌هایی که دچار مشکلات نشده‌اند هم برای این که بتوانند به رقابت با شرکت‌های دیگر ادامه بدهند، در دوران موجود ناچار از پذیرش تحول دیجیتال هستند. این پذیرش باید در دو بعد روی دهد: در هسته اصلی فعالیت‌های شرکت، و در توسعه کسب‌وکارهای جدید آن. برخی شرکت‌ها در هر دو بعد به سراغ تحول دیجیتال رفته‌اند.
نظرسنجی Twilio از 2569 فرد تصمیم‌گیرنده در شرکت‌های بزرگ سراسر دنیا نشان می‌دهد که به باور آنها، همه‌گیری ویروس کرونا باعث شده که تحول دیجیتال شش سال جلو بیفتد. بیشترین پیشرفت‌ها در این زمینه در شرکت‌های فناوری، انرژی، سلامت، ساختمانی، و فروشگاهی بوده است و این شرکت‌ها از نظر تحول دیجیتال بسیار به جلو رفته‌اند. طبق این نظرسنجی، مشخص شده که یکی از مهم‌ترین تحولات دیجیتالی که شرکت‌ها داشته‌اند رفتن به سمت فناوری پرداخت بدون تماس بوده است. این فناوری که در ایران هم می‌تواند جا بیفتد، باعث می‌شود که تماس فیزیکی بین افراد مختلف و دستگاه‌ها به حداقل برسد، و افراد بتوانند با گوشی موبایل خود، پرداخت‌ها را انجام دهند. این کار به فاصله‌گذاری اجتماعی کمک می‌کند، و در برخی رویدادها که نیاز به فروش بلیت بوده است، از این فناوری‌ها استفاده شده است. همچنین از هر سه شرکت، یکی از آنها چت آنلاین خود را به راه انداخته است، و ربات‌های هوش مصنوعی در زمینه چت به کمک شرکت‌ها آمده‌اند تا پرسش‌های کاربران را پاسخ دهند. فرآیند تصمیم‌گیری برای شرکت‌ها هم بسیار متفاوت با قبل شده است.
یکی از نکات جالبی که در شرکت‌ها روی داده این است که مدیران شرکت‌ها وقت بیشتری برای تصمیم‌گیری و راه‌اندازی محصولات جدید پیدا کرده‌اند. آنها حالا بسیاری از جلسات خود را آنلاین برگزار می‌کنند، و نیازی نیست که مدت زیادی در هفته را در رفت و آمد و در سفر باشند. به همین دلیل است که شیوه مدیریت نیز با تغییراتی روبرو شده است و آنها توانسته‌اند به سراغ ایده‌هایی بروند که پیش‌تر وقتش را نداشتند.
شرایط ویژه دوران ویروس کرونا منجر به آن شده که شرکت‌ها و دولت‌ها در سراسر جهان به دنبال راهی برای ادامه فعالیت‌های خود باشند. دولت‌ها می‌توانند مشوق‌هایی برای فراهم شدن شرایط دورکاری ارائه دهند. آنها می‌توانند سرمایه‌گذاری روی دانش، مهارت‌ها، و سلامت افراد را افزایش دهند و زیرساخت‌های لازم را برای استفاده از اینترنت مهیا کنند.
در دوران ویروس کرونا، مشخص شده که رفتن به سمت تحول دیجیتال دیگر تنها یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت است. اما این همه‌گیری باعث شده که کارکنان آسیب‌پذیرتر از همیشه باشند. با تمهیدات مناسب، می‌توان این بحران را تبدیل به فرصت کرد.
