ساخت مرکز داده و روندهای نوین سرمایه‌گذاری‌

مراکز داده که برای ذخیره، پردازش و تجزیه و تحلیل حجم وسیعی از داده‌ها زمره زیرساخت‌های مهم توسعه فناوری‌های گوناگون در کشورها بشمار می‌آیند، نوآوری را در بخش‌های مختلف ممکن می‌سازند. آنها استقرار فناوری‌های نوپدید مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و پردازش ابری را تسهیل می‌کنند و به پیشرفت‌های بیشتر در بخش‌های مختلف مالی، درمانی، ارتباطات و غیره کمک می‌کنند. افزون بر این، مراکز داده فرصت‌های نوینی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کنند، زمینه‌ای برای اشتغالزایی هستند، زیرساخت‌های دیجیتال را تقویت می‌کنند و همه اینها در نهایت به رشد اقتصادی کشورها کمک می‌کنند. با اولویت‌بندی ساخت مرکز داده، کشورها می‌توانند خود را در خط مقدم تحول دیجیتال قرار دهند و باعث پیشرفت و رقابت در مقیاس جهانی شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، ساخت مرکز داده به شیوه‌های پیش‌ساخته و مدولار در کنار شیوه‌های سنتی، می‌تواند دریچه‌ای نو برای توسعه احداث مراکز داده در کشورها ایجاد کند.

احداث مراکز داده پیش‌‎ساخته و مدولار

افزایش روزافزون تقاضا برای ساخت مراکز داده جدید، فرصت‌های سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در بخش پیش‌ساخته و مدولار (PFM) ایجاد می‌کند. طبق گزارش Synergy Research Group، در سال 2022 شرکت‌های بزرگ در حوزه مدیریت داده نزدیک به 9 میلیارد دلار برای ایجاد ظرفیت بیشتر در حوزه مراکز داده هزینه کرده‌اند؛ عددی که انتظار می‌رود تا سال 2030 بیش از 4 درصد در سال رشد کند (شکل زیر). با این حال، اجرای چنین طرح‌هایی با مونعی روبه‌رو است، زیرا بازار کار در بسیاری از کشورهای جهان وضعیت مناسبی ندارد و با ادامه جنگ اوکراین همچنان قیمت کالاها بی‌ثبات است، تورم بالاست و زنجیره تأمین محدود است. بویژه، هزینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه ایجاد ساختمان‌های جدید (برای استقرار مراکز داده) نسبت به سال 2020 نزدیک به 6 درصد رشد کرده است. درنتیجه، شرکت‌های مطرح در صنعت مرکز داده بطور فزاینده‌ای به‌ راهکارهای پیش‌ساخته و مدولار روی آورده‌اند که به آنها این امکان را می‌دهد که بخشی از فرایند ساخت مراکز داده را خارج از سایت اصلی انجام دهند. اگراین راهکار بدرستی انجام شود، نه‌تنها زمان مورد نیاز برای ایجاد مراکز داده را کاهش می‌دهد، بلکه باعث کاهش هزینه‌ها، بهبود امنیت، کیفیت و پایداری می‌شود. بتازگی، یکی از شرکت‌های فعال در این حوزه از طریق ساخت مراکز داده پیش‌‎ساخته و مدولار، بیشتر از 20 درصد کاهش در ساخت یک سایت 45 مگاواتی را محقق کرد و زمان ساخت را از 17 ماه به 11 ماه رساند؛ آنها از اجزای پیش‌ساخته و قطعات مدولار شده برای سیستم‌های الکتریکی و سرمایشی استفاده کرده بودند.

ساخت مرکز داده — منبع: McKinsey & Company

اکنون چهار راهکار کلی در زمینه اجزای پیش‌ساخته و مدولار وجود دارد:

پیش‌ساختن اجزای سازه‌ای و معماری مانند تیرهای بتنی، دیوارها، دال‌ها، نماها و کانال‌های پیش‌ساخته زیرزمینی
تجهیزات MEP لغزشی: قفسه‌های فلزی برای نصب و اتصال قطعات و سیستم‌های مکانیکی، فناوری اطلاعات، برق و خنک‌کننده
ماژول‌های MEP محصور شده که در یک کابینت تجهیزات مشابه را به هم متصل می‌کنند
مراکز داده یکپارچه: مراکز داده آماده که فقط برای ظرفیت‌های کمتر از 1 تا 1.5 مگاوات قابل استفاده‌اند

امروزه برخی از شرکت‌ها این قطعات را تولید و برخی دیگر وظیفه یکپارچه‌سازی آنها را دارند. چند شرکت مطرح و تثبیت‌شده در سطح جهان اکنون در این زمینه به طیف وسیعی از صنایع خدمات ارائه می‌دهند. دیگران بطور خاص با اپراتورهای مرکز داده کار می‌کنند. استارت‌آپ‌هایی نیز وجود دارند که روی تولید و توسعه قطعات کوچک‌تر تمرکز کرده‌اند؛ استارت‌آپ‌ها برای خدمات‌رسانی به شرکت‌های بسیار بزرگ ظرفیت کافی ندارند و ناگزیرند از مقیاس‌های کوچک‌تر شروع کنند. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذارها می‌توانند نقشی شاخص در تجهیز این شرکت‌های کوچک و مقیاس‌دهی به آنها داشته باشند.

نمونه‌ای از یک مرکز داده، طراحی و اجرا شده توسط فناپ زیرساخت

ساخت مرکز داده در سایه بهره‌گیری از رایانش لبه‌ای

شرکت‌ها همزمان با انتقال روزافزون حجم بیشتری از فعالیت‌های خود (در زمینه مدیریت داده) به ابرهای عمومی، آگاهی بیشتری نیز درباره اینکه چه داده‌ها و فرایندهایی را نباید منتقل کنند به دست می‌آورند. برنامه‌هایی (مانند حمل‌ونقل هوشمند و خودروهای خودران) که نیاز به آگاهی و اجرا در لحظه دارند، تأخیرپذیر نیستند و بهتر است در نزدیکی منبع تولید داده اجرا شوند. افزون بر این، هزینه‌ بالا در انتقال و برداشت داده از ابر باعث می‌شود که رایانش لبه‌ای گزینه مطلوب‌تری در بیشتر موارد به حساب بیاید. همچنین، برخی از داده‌ها در قالب قوانین مرتبط با حفظ حریم خصوصی و ذخیره‌سازی داده قرار می‌گیرند و باید در درون سازمان حفظ شوند. همه این موارد در کنار بسیاری نکات دیگر، باعث شده است که بازار رایانش لبه‌ای به سرعت در حال رشد باشد. طبق گزارش‌های IDC، میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و ارائه دهندگان خدمات بر روی سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات مرتبط با راهکارهای مرتبط با رایانش لبه‌ای، نزدیک به 176 میلیارد دلار بوده است (14.8 درصد افزایش نسبت به سال 2021) و تا سال 2025 به 274 میلیارد دلار می‌رسد. در مورد ساخت مرکز داده، دو نوع سرمایه‌گذاری مرتبط با رایانش لبه‌ای را می‌توان درنظر گرفت. نخستین مورد به بخش املاک و نیاز به ایجاد مراکز داده کوچک‌تر و محلی مرتبط می‌شود. به‌جای اینکه امکانات وسیع‌تر در نقاط دورتری از مشتریان و بصورت متمرکز فراهم شود، چند مرکز داده کوچک‌تر در نقاط نزدیک به مشتریان ایجاد می‌شود. با این حال، چالش‌های زیادی در زمینه استقرار فناوری‌های مرتبط با لبه در مکان‌های مختلف و برداشت از آنها وجود دارد. برای مثال، چگونه می‌توان قابلیت‌های هوش مصنوعی را به نقاط محلی منتقل کرد، یا اینکه پلتفرم‌های آن را مستقر و مدیریت کرد؟ از همین رو تأمین‌کنندگان شاخص در زمینه محاسبات لبه بر روی استارت‌آپ‌های مرتبط با مدیریت فضا (مکان موردنیاز برای حفظ و مدیریت داده) سرمایه‌گذاری می‌کنند. در ماه مارس 2022، برای مثال T-Mobile رقمی بالغ بر40 میلیون دلار روی Spectro Cloud سرمایه‌گذاری کرد تا نوآوری در مدیریت Kubernetes را تسریع کند. در ماه آوریل، گوگل شرکت MobiledgeX را از آن خود کرد که در زمینه فناوری‌های نوین در پردازش لبه فعالیت می‌کند. سرمایه‌گذاران خصوصی نیز می‌توانند روی چنین سرمایه‌گذاری‌هایی مرتبط با رایانش لبه‌ای تمرکز کنند. در مجموع باید در نظر داشته باشیم که با افزایش تقاضا برای ساخت مرکز داده، سرمایه‌گذاری در شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات آنها و شرکت‌های محلی و واسطه گزینه حائز اهمیتی است. با این حال، فرصت‌های بالقوه و جذاب، در بخش‌های دیگری از زنجیره ارزش مرکزداده نهفته است. سرمایه‌گذاران می‌توانند روی مؤلفه‌های مستقل (مانند تولید انرژی سبز یا خنک‌کننده غوطه‌وری) تمرکز کنند. بویژه، سرمایه‌گذاری در برخی زمینه‌ها مانند تأمین انرژی‌سبز برای این مراکز و خنک‌کننده‌های نسل جدید رو به افزایش است. با این حال، این افزایش سرمایه‌گذاری به هیچ وجه با ظرفیت موجود در تعادل نیست و شکاف در سرمایه‌گذاری به شدت احساس می‌شود. بسته به نوع نگاه سرمایه‌گذار و محاسبه ریسک به بازده از دیدگاه او، بخش‌های مختلفی از زنجیره ارزش مراکز داده می‌توانند برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد. با توجه به نقش کانونی مراکز داده در اقتصاد و فعالیت‌های روزمره حرفه‌ای و اجتماعی، منطقی است که در آینده، ورود حجم بیشتری از سرمایه‌گذاران را به این بازار شاهد باشیم. منبع: Mckinsey & Company این مقاله در نهم تیر 1403 در دیجیاتو منتشر شده است.