تحول حوزه سلامت با اینترنت اشیا

تجزیه و تحلیل داده‌ها با دو هدف انجام می‌شود؛ یکی برای ارائه توصیه‌های درمانی و دیگری برای هشدار به متخصصان و بیماران. بعنوان مثال، وقتی حسگر اینترنت اشیا در حوزه سلامت، ضربان قلب پایین و غیرعادی بیمار را تشخیص می‌دهد، هشداری برای متخصصان ارسال می‌کند تا بتوانند به موقع اقدام‌های لازم را انجام دهند.

5 نمونه‌ مهم کاربرد اینترنت اشیا در حوزه سلامت

1) نظارت از راه دور بر بیمار

از رایج‌ترین کاربردهای اینترنت اشیا پزشکی در بخش سلامت است. دستگاه‌های مجهز به فناوری اینترنت اشیا می‌توانند به‌صورت خودکار شاخص‌های سلامتی مانند ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن، و موارد دیگر را از بیمارانی که به‌صورت فیزیکی در یک مرکز درمانی حضور ندارند، جمع‌آوری کنند. به همین دلیل، نیازی به مراجعه بیماران به مراکز خدمات درمانی نیست.

2) پایش گلوکز

با توجه به اینکه طبق آمارهای انجمن دیابت ایران حدود 12 درصد از جمعیت بزرگسال کشورمان به دیابت مبتلا هستند و متاسفانه جمعیت آنها نیز رو به افزایش است، نظارت بر سطح گلوکز این افراد به روش سنتی دشوار است و کارامدی لازم را نیز ندارد. نه تنها بررسی سطوح گلوکز و ثبت دستی نتایج ناخوشایند است، بلکه با انجام این کار، سطح گلوکز بیمار فقط در زمان ارائه آزمایش گزارش می‌شود. در صورتیکه اگر نوسانات زیادی وجود داشته باشد، آزمایش دوره‌ای ممکن است برای تشخیص مشکل، کافی نباشد.

3) پایش ضربان قلب

همچون پایش سطح گلوکز، نظارت بر نوسان‌های ضربان قلب نیز چالش برانگیز است؛ حتی برای بیمارانی که در مراکز درمانی حضور دارند. بررسی‌های دوره‌ای ضربان قلب، نوسان‌های سریع ضربان قلب را نشان نمی‌دهند. بعلاوه لازمه بکارگیری دستگاه‌های رایجی که برای پایش مداوم قلب در بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند این است که بیماران بصورت پیوسته به دستگاه‌های سیمی متصل باشند. این موضوع تحرک بیماران را مختل می‌کند. امروزه، انواع دستگاه‌های کوچک مجهز به فناوری اینترنت اشیا برای پایش ضربان قلب در دسترس است که به بیماران اجازه می‌دهند هر طور دوست دارند حرکت کنند و در عین حال مطمئن باشند که عملکرد قلب آنها مدام پایش می‌شود. امروزه بیشتر دستگاه‌های مدرن نظارت بر عملکرد قلب در مقایسه با نمونه‌های بیمارستانی می‌توانند دقتی در حدود 90 درصد یا حتی بهتر از آنها ارائه کنند.

4) نظارت بر بهداشت دست

در روش‌های سنتی، راه مناسبی برای اطمینان از اینکه ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و بیماران در مراکز درمانی دست‌های خود را می‌شویند وجود ندارد. این در حالی است که امروزه بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی در جهان از فناوری اینترنت اشیا در حوزه سلامت استفاده می‌کنند تا هنگام ورود افراد به اتاق‌های بیمارستان به آنها یادآوری شود که دست‌های خود را ضدعفونی کنند. بعلاوه این دستگاه‌ها می‌توانند شیوه‌نامه‌هایی در مورد بهترین روش ضدعفونی‌کردن برای کاهش خطرات در مورد یک بیمار خاص ارائه کنند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد این دستگاه‌ها می‌توانند نرخ عفونت را در بیمارستان‌ها تا بیش از 60 درصد کاهش دهند.

5) پایش بیماری پارکینسون

برای درمان مؤثرتر بیماران مبتلا به پارکینسون، ارائه دهندگان خدمات بهداشت و درمان باید بتوانند شدت علائم آنها را در طول روز ارزیابی کنند. حسگرهای اینترنت اشیا با جمع‌آوری مداوم داده‌های مربوط به علائم بیماری پارکینسون، انجام این کار را بسیار آسان‌تر می‌کنند. در عین حال، چنین دستگاه‌هایی به بیماران این آزادی را می‌دهند که به جای گذراندن دوره‌های طولانی در بیمارستان، در خانه‌های خود زندگی کنند.  

3 ابزار کلیدی مجهز به اینترنت اشیا در حوزه سلامت

دستگاه‌های پوشیدنی (wearable devices) مانند مواردی که در بالا توضیح داده شد، متداول‌ترین نوع دستگاه مجهز به اینترنت اشیا در حوزه سلامت است. با این وجود، دستگاه‌هایی وجود دارد که فراتر از نظارت بر ارائه خدمات درمانی است و به نوعی در داخل بدن بیمار یا روی آن قرار داده می‌شود. سه نمونه از آنها را در ادامه معرفی می‌کنیم:

حسگرهای بلعیدنی

جمع‌آوری داده‌ها از درون بدن انسان معمولاً موضوع حساسی است و از نظر بهداشتی ممکن است بروز آلودگی‌هایی را به همراه داشته باشد. برای مثال، اینکه یک دوربین یا یک پراب در دستگاه گوارش بیمار وجود داشته باشد، برای بیمار ناخوشایند است. این در حالی است که با استفاده از حسگرهای قابل بلع، جمع‌آوری اطلاعات از دستگاه گوارش و سایر اندام‌ها به روش آسان‌تری امکان‌پذیر است. برای مثال، این حسگرها اطلاعاتی در مورد سطح pH معده ارائه یا به شناسایی دقیق منبع خونریزی داخلی کمک می‌کنند. این وسایل باید به اندازه‌ای کوچک باشند که به راحتی بلعیده شوند. آنها همچنین باید بتوانند بصورت مناسب و بهداشتی در بدن انسان شناور باشند یا حرکت کنند. اکنون چند شرکت مطرح در حال کار روی تولید حسگرهای بلعیدنی هستند که چنین ویژگی‌هایی داشته باشد.

اسپری‌های تنفسی متصل

اسپری‌های متصل به اینترنت اشیا در حوزه سلامت می‌توانند بر دفعات حملات ناگهانی آسم نظارت کنند. چنین اسپری‌هایی با گردآوری داده‌ها از محیط به ارائه‌کنندگان خدمات بهداشت و درمان کمک می‌کنند که بتوانند تشخیص دهند چه چیزی باعث حمله شده است. بعلاوه وقتی بیماران اسپری را جا می‌گذارند یا به صورت صحیح از آن استفاده نمی‌کنند، به آنها هشدار داده می‌شود.

جراحی رباتیک با اینترنت اشیا پزشکی

با استقرار ربات‌های کوچک متصل به اینترنت در داخل بدن انسان، جراحان می‌توانند روش‌های پیچیده‌ای را ادر جراحی را پیاده‌سازی کنند که مدیریت آن با استفاده از دست انسان دشوار است. در عین حال، جراحی‌های رباتیکی که با دستگاه‌های کوچک اینترنت اشیا انجام می‌شود، می‌تواند اندازه برش‌های جراحی را کاهش دهد و به بهبود سریع‌تر بیماران منجر شود. این دستگاه‌ها باید به‌اندازه کافی کوچک و قابل اعتماد باشند تا عمل جراحی را با کمترین اختلال انجام دهند. آنها همچنین باید بتوانند شرایط پیچیده داخل بدن را تفسیر کنند تا تصمیم‌های درستی در مورد نحوه انجام عمل جراحی بگیرند. از آنجا که ربات‌های اینترنت اشیا از قبل و تاکنون برای جراحی ها در حال بکارگیری و استفاده‌اند، نشانگر این است که این چالش‌ها می‌تواند برطرف شود.  

اهمیت تضمین ایمنی داده‌ها

چرا امنیت اطلاعات در فناوری اینترنت اشیا در حوزه سلامت مهم است؟

با وجود مزایای بسیار زیاد اینترنت اشیا در حوزه سلامت، برای استفاده حداکثری از آن، باید به چالش‌های امنیتی آنها نیز پرداخت. توسعه‌دهندگان، مدیران و ارائه دهندگان خدمات بهداشت و درمان با دستگاه‌های مجهز به اینترنت اشیا باید مطمئن شوند ایمنی داده‌های جمع‌آوری شده با این دستگاه‌ها در سطح قابل اطمینانی وجود دارد. زیرا دستگاه‌های اینترنت اشیا در صورت عدم ایمن‌سازی مناسب می‌توانند همچون دروازه‌ای برای سرقت داده‌های حساس مورد استفاده قرار بگیرند. بی‌گمان چیرگی بر چنین چالش مهمی، مسیر گسترش هر چه بیشتر بهره‌گیری از اینترنت اشیا را در حوزه سلامت، هموار می‌کند.   منتشر شده در روزنامه صمت، پایگاه خبری گسترش نیوز و پایگاه خبری توسعه پویا